- مقدّمه 1
- سوگندهای پرمعنای قرآن 1
- تفاوت تفسیر موضوعی و ترتیبی 1
- عظمت قرآن مجید 2
- تفکّر و تأمّل در مضامین آیات قرآن 6
- توضیح 6
- 1. حکم شرعی سوگند یاد کردن 8
- 2. سوگند به غیر خدا 16
- 3. ماهیّت و محتوای سوگند 22
- 4. فلسفه سوگندهای خداوند 23
- 5. شیوه های بحث از قسم های قرآن 30
- مقدمه 32
- فصل اول: قسمهای یازده گانه و تهذیب نفس 32
- اشاره 33
- نکته اوّل:آنچه خداوند بدان سوگند خورده است 33
- خورشید عالمتاب 34
- آثار و اسرار نور خورشید 36
- سوگند به ماه 40
- گوشه ای از برکات کره ماه 42
- سوگند به روح انسان 45
- روح در قرآن 48
- توضیح 55
- نکته دوم: آنچه خداوند برای آن سوگند خورده است 55
- اهمیّت تزکیه نفس 56
- تزکیه در کلام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) 59
- پاکسازی نفس 60
- راه پاک ماندن 60
- راه تهذیب نفس 61
- سیر و سلوک 62
- برنامه چهارمادّه ای! 66
- آثار تهذیب نفس در دنیا 70
- میوه های معنوی تهذیب نفس 72
- نکته سوم: رابطه «مُقْسَمٌ بِه» و «مُقْسَمٌ لَهُ» 76
- 1. سوگندهای سوره طور 78
- اشاره 78
- فصل دوم: سوگندهای پنجگانه 78
- تفسیر اوّل: زندگی بنی اسرائیل 79
- شرح و تفسیر 79
- تفسیر دوم: مقدّسات تشریعی و تکوینی 81
- تفسیر سوم: تفسیری متفاوت 83
- تفسیر مقسم له 87
- رابطه قسم ها با مقسم له 90
- توضیح 91
- 2. سوگندهای سوره مرسلات 91
- نکته اوّل: شرح و تفسیر سوگندها 91
- نکته دوم: تفسیر مقسم به 96
- نکته سوم: پیوند قسم ها با مقسم به 97
- اشاره 97
- تفسیر دوم: فرشتگان فرمانبردار 98
- 3. سوگندهای سوره نازعات 107
- توضیح 107
- تفسیر اوّل: گروههای از فرشتگان 107
- تفسیر دوم: مجاهدان راه خدا 114
- 4. سوگندهای سوره فجر 122
- اشاره 122
- شرح و تفسیر: تفکّر و اندیشه 122
- توضیح 122
- سوگندهای پنجگانه و اعمال حج 123
- اسرار مراسم حج 125
- فلسفه اعمال حج 127
- تفسیرهای مختلف، برای آیه واحد! 130
- تفسیر دوم: تفسیری وسیع تر 132
- توضیح 132
- تفسیرهای دیگری برای فجر 136
- مقسم له 138
- پیام سوگندهای پنجگانه و مقسم له 140
- 1. سوگندهای سوره ذاریات 146
- فصل سوم: سوگندهای چهارگانه 146
- اشاره 146
- سوگندهای مبهم 147
- مقسم له: اهمیّت معاد 149
- توضیح 154
- 2. سوگندهای سوره انشقاق 154
- نکات چهارگانه 154
- سوگندهای چهارگانه 158
- شرح و تفسیر مقسم له 161
- آینه عبرت! 163
- شرح و تفسیر سوگندهای چهارگانه 165
- توضیح 165
- 3. سوگندهای سوره بروج 165
- شرح و تفسیر مقسم له 168
- رابطه قسم ها و مقسم له 169
- توضیح 171
- 4. سوگندهای سوره تین 171
- نظریّات سه گانه در تفسیر قسم های چهارگانه 171
- مقسم له 176
- نقش مهمّ دوست 183
- ایمان و عمل صالح، ارکان اساسی احسن تقویم 186
- تعریف ایمان 188
- عمل صالح چیست؟ 189
- گستره عمل صالح 193
- فصل چهارم: سوگندهای سه گانه 196
- چرا سوگند به مکّه؟ 196
- توضیح 196
- 1. سوگندهای سوره بلد 196
- کدام پدر و فرزند؟ 198
- فلسفه سوگندهای سه گانه 199
- دنیای عجیب جنین 200
- این همه سوگند برای چه؟ 201
- توضیح 202
- رنجها و بلاها و مشکلات 202
- 1. بیدار کردن انسان از خواب غفلت 203
- 2. تقویت روح و جسم انسان 205
- 3. مشکلات خود ساخته 206
- 4. نتیجه گناهان 207
- 5. بازگشت بسوی خدا 208
- 6. بلایا برای آزمایش 209
- 7. مشکل ظاهری و نعمت واقعی 209
- اشاره 210
- تفاوت سوره های مکّی و مدنی 210
- 2. سوگندهای سوره صافّات 210
- تفاسیر سه گانه، برای سوگندهای سه گانه 212
- مقسم له، یا چیزی که برای آن سوگند یاد شده 217
- حدیث طلا و نقره! 224
- 3. سوگندهای سوره مدّثر 226
- توضیح 226
- اوّلین سوره ای که بر پیامبر نازل شد! 227
- سوگند اوّل: قسم به ماه 228
- سوگندهای سه گانه 228
- سوگند دوم: قسم به شب 231
- ارتباط سوگندهای سه گانه 236
- سوگند سوم: قسم به روشنایی صبح 236
- مقسم له (آنچه برای آن سوگند خورده شده): 238
- توضیح 241
- 4. سوگندهای سوره تکویر 241
- نشانه های دوازده گانه آغاز قیامت 241
- سوگندهای سه گانه 242
- این همه قسم برای چه؟ 246
- هدایتهای قرآن 248
- آسمان در قرآن 252
- توضیح 255
- 5. سوگندهای سوره لیل 255
- سوگند اوّل و دوم: قسم به شب و روز 256
- توضیح 258
- سوگند سوم: قسم به جنس نر و ماده 258
- دو جنسی ها و تغییر جنسیّت 259
- زمامدار مسلمین 261
- شأن نزول 263
- اشاره 265
- مقسم له 265
- توصیف سخاوت از زبان معصومین(علیهم السلام) 266
- سخاوتمند حقیقی 268
- توضیح 271
- 6. سوگندهای سوره والعادیات 271
- شأن نزول: غزوه ذات السلاسل، یا مراسم حج؟ 271
- ادلّه طرفداران مکّی بودن سوره عادیات 273
- دلیل طرفداران مدنی بودن این سوره 274
- شرح و تفسیر قسمهای سه گانه 274
- جهاد در قرآن مجید 276
- این سوگندها برای چیست؟ 279
- فصل پنجم: سوگندهای دوگانه 284
- توضیح 284
- 1. سوگندهای سوره قلم 284
- سوگند اوّل: قسم به قلم 284
- سوگند دوم: قسم به «ما یسطرون» 286
- اشاره 292
- این سوگندها برای چه؟ 292
- اشاره 293
- مقسم له اوّل: برچسبهای ناروا 293
- فلسفه برچسب ها 296
- فلسفه برچسب جادوگری 297
- فلسفه برچسب کهانت 300
- فلسفه برچسب شاعر 303
- مقسم له دوم: پاداش پیامبر(صلی الله علیه وآله) 304
- مقسم له سوم: اخلاق پیامبر(صلی الله علیه وآله) 305
- اشاره 305
- عفو و بخشش پیامبر(صلی الله علیه وآله) 306
- تفسیر اخلاق عظیم 309
- اخلاق اسلامی 310
- اخلاق اسلامی در جامعه اسلامی 312
- 2. سوگندهای سوره حاقّه 314
- توضیح 314
- سعادت و ابزار آن 315
- چشم، یکی از مهمترین ابزارهای شناخت 315
- سوگندهای دوگانه:دیدنیها و نادیدنیها 317
- شکر نعمت ولایت 318
- این سوگندهای مهم برای چه؟ 320
- سوگند اوّل: قسم به روز قیامت 323
- 3. سوگندهای سوره قیامت 323
- توضیح 323
- سوگند دوم: قسم به وجدان بیدار 325
- مقسم له: معاد 330
- توضیح 335
- 4. سوگندهای سوره طارق 335
- فلسفه سوگند به آسمان و ستارگان درخشان 338
- هدف از سوگندها : توجه به معاد وقیامت 341
- چگونگی معاد و بازگشت انسانها 344
- 5. سوگندهای سوره ضحی 346
- تفاوت های سوره های مکّی و مدنی 346
- توضیح 346
- شأن نزول: قطع موقّت وحی 347
- سوگند به روز و شب برای چه؟ 349
- اشاره 349
- شرح و تفسیر سوگندها 349
- آزار و اذیّتهای مشرکان 351
- عاقبت به خیری 351
- محبّتهای خداوند 351
- نعمت اوّل: پناه دادن به هنگام یتیمی! 355
- توضیح 355
- سه نعمت بزرگ و سه وظیفه حسّاس 355
- نعمت دوم: یافتن به هنگام گم شدن! 356
- نعمت سوم: کمک های مالی 357
- وظیفه اوّل: اکرام یتیمان 359
- وظیفه دوم: رسیدگی به نیازمندان 361
- وظیفه سوم: بیان نعمتهای الهی و شکر آن 363
- شکر نعمت در روایات معصومین(علیهم السلام): 365
- اسلام آیین خشونت یا رحمت؟ 366
- 1. سوگند سوره نحل 367
- فصل ششم: سوگندهای یگانه 367
- اشاره 367
- شرح و تفسیر آیه 368
- سخنی پیرامون واژه «الله» 368
- بدعت مشروع و نامشروع! 370
- بدعت در آیات قرآن 373
- وظیفه دانشمندان در مقابل بدعتها 375
- منشأ مشکلات عصر جاهلیّت 376
- بدعت خاص و عام 377
- آثار و عواقب بدعت! 379
- سرچشمه بدعت 382
- توضیح 383
- 2. سوگند دوم سوره نحل 383
- اتمام حجّت با آمدن پیامبران 384
- تسویلات شیطانی 386
- تسویلات شیاطین عصر ما 387
- گناه در لباس عبادت! 388
- مبادی تزیین اعمال 390
- شأن نزول: اختلاف زبیر و حاطب 395
- اشاره 395
- 3. سوگند سوره نساء 395
- سوگند به ربّ 396
- مقام تسلیم 397
- 4. سوگند سوره حجر 400
- توضیح 406
- شرح و تفسیر آیه سوگند: معاد جسمانی 406
- 5. سوگند سوره مریم 406
- نکات قابل ملاحظه 409
- حقیقت تقوا 411
- تقوا از دیدگاه امام صادق(علیه السلام) 413
- تقوا در نظر امام المتّقین 414
- توضیح 415
- شرح و تفسیر: نشانه های سه گانه توحید 415
- 6. سوگند سوره ذاریات 415
- تقدیر روزی یا تلاش برای روزی؟ 419
- معضل بیکاری و وظیفه مسئولین 421
- مباحث تکمیلی 422
- توضیح 429
- 7. سوگند سوره معارج 429
- شرح و تفسیر 429
- تأثیر ایمان به معاد در زندگی حضرت علی(علیه السلام) 433
- آثار ایمان به معاد 433
- توضیح 438
- قصه عذاب قوم لوط 438
- 8. سوگند سوره حجر 438
- درس های عبرت داستان قوم لوط 440
- مستی دنیای امروز 444
- 9 تا 12. سوگند سوره های یس، صاد، ق و دخان 446
- 13. سوگند سوره عصر 454
- عصر در لغت 454
- اشاره 454
- عصر در کلمات مفسّران 455
- 1. غروب آفتاب 455
- اشاره 455
- 2. مجموعه تاریخ بشر 456
- 3. عصر قیام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) 463
- 4. عصر قیام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) 465
- 5. وجود انسان 466
- 6. فشارها و حوادث 468
- 7. نماز عصر 469
- کدام تفسیر صحیح است؟ 471
- دستور العمل های چهار مادّه ای 474
- اشاره 474
- 1. ایمان 474
- 2. عمل صالح 477
- 3. تواصی به حقّ 479
- 4. تواصی به صبر 483
- توضیح 487
- 14 و 15. سوگند سوره نجم و واقعه 487
- اهمیّت کارهای زیربنایی 488
- کدام ستاره؟ 489
- لحظه غروب ستارگان 489
- سوگند به مدار ستارگان 490
- آنچه برای آن قسم یاد شده است 491
- قرآن کریم 492
- اشاره 495
- حُبُک، معجزه علمی قرآن! 495
- 16. سوگند سوره ذاریات 495
- لجاجت و تعصّب 499
ولایتش را بپذیرد و (نه تنها علی بلکه) دوستان علی را نیز دوست بدارد. و (مهم تر از دوست داشتن) به اهل بیت من اقتدا کند، و گام در جای گام آنها بنهد. چرا که آنان عترت منند، و از خاک و طینت من آفریده شده اند».(1)
3. عصر قیام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)
برخی از مفسّرین معتقدند منظور از «عصر» در سوره والعصر، عصر قیام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) است. چرا که این دوران اهمیّت بسیار ویژه ای داشت، و بدین جهت خداوند متعال به آن دوران سوگند یاد کرده است.
برای پی بردن به اهمیّت آنچه را که اسلام به بشریّت هدیه کرده، لازم است تاریخ جاهلیّت عرب را مطالعه کنیم. لذا ما به جوانان توصیه می کنیم که تاریخ جاهلیّت عرب را مطالعه کنند تا قدرت نعمت اسلام و معارف آن را بدانند. حضرت علی(علیه السلام)دست مخاطبانش که غالباً نسل بعد از اسلام بوده اند را می گیرد، و برای آنکه به ارزش اسلام پی ببرند آنها را به دوران جاهلیّت می برد، و صفحاتی از تاریخ را جلوی چشمان آنها ورق می زند، و می فرماید:
خداوند در
حالی پیامبر(صلی الله علیه وآله) را مبعوث، و اسلام را توسّط آن حضرت به مردم عرضه کرد، که شما معتقد به بدترین آیینها و ساکن بدترین خانه ها بودید. اعتقادات شما آمیخته با انواع خرافات بود. با دست خود بتی از خرما درست می کردید، و به پرستش آن می پرداختید، و در برابرش به خاک می افتادید، و به هنگام قحطی و کمیاب شدن موادّ غذایی، آن را می خوردید! چه آیین بدی بود که انسان اشرف مخلوقات در مقابل دست ساخته خود سجده می کرد! انواع بتها را می پرستید. بت شخصی، بت خانوادگی، بت قبیلگی، بت در سفر و دیگر بتها. مسکنهای شما هم بدترین خانه ها بود. در میان سنگهای خشن چادر می زدید، در لابه لای حیوانات و حشرات و مارها زندگی می کردید. آب مورد استفاده شما آب آلوده و گندیده ای بود که در وسط یک
1 . تلخیص الغدیر، ص 243 .