- مقدمه 1
- خلاصه 3
- پیش درآمد 6
- بخش اول: نگاهی گذرا به رویدادهای صدر اسلام 6
- اشاره 6
- 1. یثرب پیش از هجرت 7
- 2. مکه پیش از هجرت 7
- اشاره 8
- سال اول: دولت پیامبر 8
- 3. هجرت به مدینه و رویدادهای پس از هجرت 8
- اشاره 9
- سال دوم: جنگ بدر و بیرون راندن بنی قینقاع 9
- سال سوم: سرکوب قبایل اطراف مدینه و جنگ احد 9
- سال چهارم: طرح ترور پیامبر 10
- ماجرای هند و حمزه 10
- سال پنجم: جنگ خندق 11
- سال ششم: صلح حدیبیه 12
- اشاره 13
- سال هفتم: فتح خیبر 13
- سرفرازی امیرالمؤمنین، علی(ع) 13
- نزول سوره دهر در ذی حجه 14
- تسلیم شدن قلعه فدک 18
- دعوت سران کشورها و طوایف به اسلام 19
- اشاره 19
- عمره القضا 19
- سال هشتم: جنگ مؤته 19
- فتح مکه و پایان قدرت سیاسی مشرکان در حجاز 20
- نزول آیه تطهیر در اواخر سال هشتم 21
- گسترش اسلام و آمدن گروه هایی به مدینه 22
- سال نهم: غزوه تبوک 22
- اشاره 22
- فرصت چهار ماهه برای اسلام آوردن باقی مانده مشرکان 22
- اشاره 23
- مباهله رسول خدا صلی الله علیه و آله با مسیحیان 23
- اعزام علی(ع) به یمن 23
- سال دهم: حجه الوداع و غدیر خم 23
- سال یازدهم: اوج گیری نافرمانی از پیامبر اسلام 24
- اشاره 24
- مشکلات دولت اسلامی در سال دهم هجرت 24
- اهل بیت در دوران رسول اکرم صلی الله علیه و آله 25
- اشاره 26
- اشاره 26
- فصل اول: زندگی امام حسین(ع) در دوران رسول اکرم(ع) 26
- بخش دوم: زندگی امام حسین(ع) 26
- اشاره 27
- 2. واکنش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از تولد امام حسین(ع) 27
- ب) محروم ماندن قاتلان حسین(ع) از شفاعت پیامبر 27
- الف) حسین(ع)، طاهر و نظیف 27
- 1. ولادت 27
- ج) ستمگران بنی امیه، قاتلان حسین(ع) 28
- د) حسین(ع)، هم نام فرزند هارون 28
- ه_) صدقه ویژه 28
- ح) دوری یاری گر دشمنان حسین(ع) از رحمت حق 29
- و) گریه حسین(ع) پیامبر را می آزارد 29
- ز) حسین(ع)، نور خدا 29
- الف) حسین(ع) از من است 32
- اشاره 32
- 3. زندگی امام حسین(ع) از دو سالگی تا رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله (6 سالگی) 32
- 4. ویژگی های امام حسین(ع) از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 32
- ج) حسنین(ع)، حضرت محمّد صلی الله علیه و آله را پدر می خواندند 33
- ب) دوستی با حسین(ع)، دوستی با پیامبر است 33
- ه_) پروردگار به دوستی حسین(ع) فرمان داده است 33
- د) پیامبر بر حسین(ع) گریست 33
- ز) حسن و حسین(ع)، بهترین مردمند 34
- و) شفاعت حسین(ع) رد نمی شود 34
- ح) پس از خورشید، ماه و زهره، به حسنین(ع) روی آورید 35
- ط) رسول خدا صلی الله علیه و آله ، گلوی حسین(ع) را بوسید 35
- ک) نام حسین(ع) در تورات و انجیل، شبیر و طاب است 36
- ی) حسنین(ع)؛ ریحانه های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 36
- م) حسین(ع)، چراغ هدایت و کشتی نجات 37
- ل) پاداش حج پیامبر برای زایر حسین(ع) 37
- ن) فرو فرستادن سوره «هل اتی» در شأن حسین(ع) 38
- ع) حسین(ع) در شمار اهل کسا 39
- س) حسین(ع) و غذای بهشتی 39
- ث) حسنین(ع)، سروران بهشتیان 40
- خ) حسنین(ع)، گل های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 40
- ذ) حسنین(ع) پس از رسول خدا و علی(ع) برترین مردمند 40
- ف) علم حسین(ع)، علم رسول خدا صلی الله علیه و آله 40
- ص) رسول خدا صلی الله علیه و آله وظیفه دارد به حسین(ع) مهر بورزد 40
- ش) دشمنی رسول خدا صلی الله علیه و آله با دشمنان حسین(ع) 41
- ق) حسین(ع)، محبوب ترین انسان ها در نگاه آسمانیان 41
- 5. امام حسین(ع) هنگام رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله 41
- ر) بهشت، مشتاق حسین(ع) 41
- اشاره 43
- فصل دوم: زندگی امام حسین(ع) در دوران خلفای سه گانه 43
- اشاره 43
- پیش گفتار 43
- 1. دوران خلافت ابوبکر 43
- ب) ماجرای فدک 44
- الف) ماجرای سقیفه 44
- ج) شهادت حضرت زهرا(س) 45
- د) اذان بلال 45
- ه_) جنگ با مرتدان 46
- و) آغاز فتوحات 47
- الف) ادامه فتوحات 48
- ب) آغاز فتوحات در ایران 48
- 2. دوران خلافت عمر 48
- اشاره 48
- ج) نقش امام حسین(ع) در دوره خلافت عمر 49
- اشاره 51
- د) تولد برادر امام حسین(ع) 51
- الف) آغاز خلافت عثمان 51
- 3. دوران خلافت عثمان 51
- ه_) قتل عمر 51
- ج) انحراف های دوره خلافت عثمان 52
- ب) فتوحات در دوره خلافت عثمان 52
- د) قتل عثمان 53
- ه_) ازدواج امام حسین(ع) 54
- اشاره 56
- فصل سوم: زندگی امام حسین(ع) در دوران خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 56
- اشاره 57
- 1. اقدامات اصلاحی امام علی(ع) 57
- ب) طلحه و زبیر در مکه 58
- ج) بیعت شکنان در بصره 58
- الف) سهم خواهی طلحه و زبیر 58
- د) جنگ جمل (15 جمادی الاول سال 36 هجری) 59
- ه_) جنگ صفین (محرم سال 37 هجری) 59
- و) جنگ نهروان (صفر سال 38 هجری) 61
- ح) شهادت امام علی(ع) (21 رمضان سال 40 هجری) 62
- الف) هنگام بیعت 62
- ز) سستی مردم کوفه و غارتگری معاویه 62
- اشاره 62
- 2. نقش امام حسین(ع) در دوران امیرالمؤمنین علی(ع) 62
- ب) جنگ جمل 63
- ج) جنگ صفین 64
- د) بازگشت از صفین 65
- ه_) پاسداری از امیرالمؤمنین علی(ع) 66
- و) امام حسین(ع) و فرماندهی سپاه 67
- اشاره 67
- 3. روایات مربوط به امام حسین(ع) 67
- ب) پیش گویی شهادت امام حسین(ع) 68
- الف) دعای طلب باران 68
- ج) مهدی موعود عج الله تعالی فرجه الشریف از نسل حسین(ع) 69
- فصل چهارم: زندگی امام حسین(ع) در دوران امامت امام حسن(ع) 72
- اشاره 72
- 1. بیعت با امام حسن(ع) (23 رمضان سال 40 هجری) 72
- 2. نامه نگاری های امام حسن(ع) و معاویه 72
- 3. نامه معاویه به امام حسن(ع) 74
- 4. گردآوری سپاه و آغاز نبرد 76
- 5. حمله به امام حسن(ع) 77
- 6. شرایط صلح امام حسن(ع) با معاویه 78
- 7. ورود معاویه به کوفه (25 ربیع الاول سال 41 هجری) 79
- 8. انتقادهای شیعیان به صلح امام حسن(ع) 80
- 9. بازگشت امام حسن و امام حسین(ع) به مدینه (ربیع الاول سال41 هجری) 82
- 10. الحاق زیاد به ابوسفیان 84
- 11. شهادت امام حسن(ع) (ربیع الاول سال 49 هجری) 85
- 12. سخنان و اشعار امام حسین(ع) هنگام خاک سپاری برادر 87
- 13. واکنش معاویه در برابر خبر شهادت امام حسن(ع) 89
- اشاره 90
- الف) نامه نگاری کوفیان به امام حسین(ع) 90
- اشاره 90
- فصل پنجم: زندگی امام حسین(ع) در عصر معاویه (ربیع الاول سال 49 هجری _ نیمه اول سال60 هجری) 90
- 1. رویدادهای سال 49 هجری 90
- ب) زمینه سازی مغیره برای ولی عهدی یزید 91
- د) طاعون در کوفه 94
- ج) نظرخواهی معاویه از زیاد درباره ولی عهدی یزید 94
- 2. رویدادهای سال 50 هجری 94
- اشاره 96
- الف) شهادت حجر بن عدی 96
- 3. رویدادهای سال 51 هجری 96
- ب) پیامدهای شهادت حجر بن عدی 97
- 4. رویدادهای سال 53 هجری 99
- 5. رویدادهای سال 54 هجری 100
- ج) برکناری عبداللّه بن خالد بن اسید 101
- اشاره 101
- 6. رویدادهای سال 55 هجری 101
- الف) گماشتن عبیداللّه بن زیاد به امارت بصره1 ب) مرگ سعد بن ابی وقاص 101
- د) افزایش ارتباط شیعیان کوفه با امام حسین(ع) 102
- اشاره 102
- یک _ هدیه به فرزدق 106
- دو_ خواستگاری معاویه از ام کلثوم برای یزید 107
- ه_) خواندن بزرگان شهرها به شام 109
- و) جلسه بیعت با یزید 111
- ز) نامه معاویه به مروان برای بیعت گرفتن از اهل مدینه 113
- ط) خطبه معاویه و تهدید مخالفان 115
- ح) سفر معاویه به مدینه و مکه 115
- ی) دیدار معاویه با عایشه 116
- الف) ورود معاویه به مکه (رجب سال 56 هجری) 118
- 7. رویدادهای سال 56 هجری 118
- اشاره 118
- ب) دیدار معاویه با امام حسین(ع) 119
- ج) اعتراض ابن عباس 121
- د) نیرنگ معاویه 122
- ه_) دیدار معاویه با عایشه 127
- و) بیماری معاویه 128
- 8. رویدادهای سال 57 هجری 129
- 9. رویدادهای سال 58 هجری 131
- 10. سال 59 هجری 131
- 11. رویدادهای سال 60 هجری 139
- 12. رویدادهای اجتماعی و تربیتی زندگی امام حسین(ع) 140
- بخش سوم: وضعیت عمومی جهان اسلام 150
- پیش گفتار 150
- اشاره 150
- اشاره 152
- 1. وضعیت سیاسی 152
- الف) عصر ابوبکر بن ابی قحافه 152
- اشاره 152
- فصل اول: عصر خلفای سه گانه 152
- اشاره 152
- یک _ جنگ های ردّه 155
- دو_ فتوحات 156
- سه _ کارگزاران 157
- ب) دوران عمر بن خطاب 158
- یک _ وضعیت سیاسی و مبانی نظام سیاسی در دوران عمر 158
- اشاره 158
- دو_ آموزگار قرآن شهر 159
- سه _ والیان و کارگزاران خلیفه 159
- ج) عصر عثمان بن عفان 160
- 2. تقسیم بندی اداری و استانی 162
- اشاره 163
- الف) اصول و شاخص های اجتماعی عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله 163
- 3. وضعیت اجتماعی 163
- ب) اصول و شاخص های اجتماعی دوران خلفای سه گانه 164
- ج) آغاز فتوحات و دگرگونی های اجتماعی 166
- 4. وضعیت اقتصادی 168
- الف) درآمدهای بیت المال 168
- اشاره 168
- ب) هزینه بیت المال 169
- 5. وضعیت اخلاقی و فرهنگی 172
- اشاره 174
- اصول و شاخص های دینی سقیفه 174
- اشاره 174
- 6. وضعیت فکری و اعتقادی 174
- یک _ ممنوع ساختن نگارش و نقل حدیث و سنّت نبوی 175
- دو_ تبلیغ قرائت قرآن در جامعه 177
- سه _ جای گزینی طبقه صحابه سقیفه در برابر اهل بیت(ع) 180
- چهار_ استفاده علوم اهل کتاب و ترویج قصه خوانی 188
- فصل دوم: عصر امیر مؤمنان، علی(ع) 190
- اشاره 190
- 1. مهم ترین مشکلات حکومتی امام علی(ع) 190
- اشاره 190
- یک _ اصول دینی حاکم بر جامعه 191
- الف) مشکلات سیاسی 191
- ب) مشکلات فکری و اعتقادی 191
- دو_ طبقه ها و گروه های دینی و اجتماعی مخالف 192
- ج) مشکلات اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی 192
- اشاره 194
- 2. جهت گیری های کلی حکومت معاویه 194
- الف) برنامه ریزی برای تثبیت حکومت امویان 195
- یک _ تبلیغات گسترده درباره مظلومیت عثمان 195
- اشاره 195
- دو_ مصالحه با امپراتوری روم 196
- سه _ تثبیت خلافت اموی 196
- ب) برنامه ریزی برای خلافت یزید 197
- بخش چهارم:شخصیت شناسی 201
- فصل اول: معاویه 201
- اشاره 201
- شناسنامه 201
- اشاره 201
- 1. نژاد و قبیله 202
- اشاره 206
- 2. خانواده 206
- الف) پدر 206
- ج) برادران و خواهران 207
- ب) مادر 207
- د) همسران 208
- اشاره 209
- الف) ویژگی های ظاهری 209
- 3. ویژگی های فردی 209
- یک _ نام 209
- اشاره 209
- سه _ باده گساری 211
- دو _ خوراک 211
- چهار_ سرگرمی، ذوق و سلیقه 212
- ب) عادت های رفتاری 214
- 4. ویژگی های اخلاقی 215
- الف) ترس 215
- اشاره 215
- ب) احساس شرمساری 216
- ج) درشت خویی و صبورنمایی 217
- اشاره 218
- 5. ویژگی های دینی و آرمانی 218
- الف) نفاق 218
- ب) جایگاه علمی 220
- یک _ فرمانروایی 221
- اشاره 221
- ج) آرزوها 221
- دو_ موروثی کردن حکومت 222
- د) نفرت ها 222
- الف) طبقه اجتماعی 225
- 6. ویژگی های اجتماعی 225
- اشاره 225
- ب) افتخارات ساختگی 227
- ج) اطرافیان 228
- د) معاویه از نگاه دیگران 230
- ه_) سخنان امیر مؤمنان، علی(ع) درباره معاویه 232
- الف) پیمودن راه دشوار خلافت 233
- اشاره 233
- 7. ویژگی های سیاسی 233
- ب) موروثی کردن خلافت 235
- ج) نیرنگ 236
- د) تفرقه افکنی 238
- یک _ متنفر ساختن مردم از امیر مؤمنان، علی(ع) 239
- اشاره 239
- ه_) تبلیغات 239
- سه _ ترویج احادیث ساختگی درباره اهل بیت(ع) 240
- دو_ سخت گیری بر شیعیان 240
- و) بازسازی چهره خود 241
- چهار_ بازسازی چهره منفی عثمان 241
- مرگ معاویه 242
- سال شمار زندگی معاویه 247
- اشاره 251
- فصل دوم: یزید 251
- شناسنامه 251
- الف) خانواده پدری 253
- 1. خانواده 253
- اشاره 253
- ب) خانواده مادری 255
- اشاره 257
- 2. خویشاوندان 257
- الف) بحدل بن انیف (پدربزرگ مادری یزید) 257
- ب) دایی های یزید 258
- 3. ویژگی های ظاهری 258
- اشاره 259
- 4. ویژگی های رفتاری 259
- الف) باده گساری 260
- ب) علاقه به آوازه خوانی 261
- الف) علاقه به شکار و حیوانات 262
- اشاره 262
- 5. ویژگی های اخلاقی 262
- ب) شهوت رانی 263
- ج) علاقه افراطی به شعر 264
- د) بی غیرتی 266
- ه_) بدزبانی 266
- و) اقتدارطلبی و انتقام جویی 267
- 6. ویژگی های فکری 268
- 7. هم نشینان 269
- اشاره 269
- الف) سرجون بن منصور رومی 269
- ب) سائب خاثر 270
- ج) اَخْطَل 271
- د) مسلم بن عمرو باهلی 272
- بخش پنجم: جغرافیای سیاسی و اجتماعی جهان اسلام 273
- اشاره 273
- اشاره 273
- فصل اول: بصره 273
- 1. وضعیت اجتماعی بصره 275
- اشاره 275
- الف) نظام اجتماعی 277
- ب) پیشینه قبایل بصره 278
- ج) خاستگاه تشیع قبایل بحرین1 279
- د) برنامه های علمی _ دینی خلیفه دوم در بصره 281
- ه_) شخصیت های مهم نسل اول 283
- دو_ انس بن مالک 283
- اشاره 283
- یک _ ابوموسی اشعری 283
- سه _ کعب بن سور ازدی 284
- چهار_ عمران بن حُصین (حطان) خزاعی 285
- و) جریان قاریان در بصره 286
- اشاره 287
- 2. وضعیت سیاسی بصره 287
- الف) بصره در دوران حکومت خلفا 288
- ب) بصره در دوران خلافت حضرت علی(ع) 290
- اشاره 290
- یک _ وضعیت قاریان بصره 293
- دو_ پس از جنگ جمل 296
- سه _ فتنه عثمانیه در بصره 299
- یک _ شورش حمران بن ابان 300
- اشاره 300
- ج) بصره در دوران خلافت معاویه 300
- دو_ حکومت ابن عامر 301
- د) بصره در دوران حکومت زیاد 302
- اشاره 305
- 3. تاریخ شیعیان بصره 305
- الف) قبایل شیعه 305
- ب) شخصیت های علمی و سیاسی شیعه 306
- اشاره 306
- دو_ احنف بن قیس تمیمی سعدی 306
- یک _ ابوالاسود دئلی 306
- سه _ منذر بن جارود عبدی 307
- ج) پیشینه تشیع در بصره 308
- چهار_ شریک بن اعور حارثی 308
- اشاره 313
- فصل دوم: شام 313
- 1. وضعیت اجتماعی شام 314
- 2. وضعیت فکری و فرهنگی شام 318
- اشاره 318
- اشاره 320
- الف) برنامه های معاویه در شام در آستانه خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 320
- دو_ تطمیع و بهره برداری از بزرگان شامات در ماجرای قتل عثمان 321
- یک _ ایجاد وحدت فکری و اعتقادی در شام، حول محور احساسی و هیجان برانگیز کشته شدن عثمان و ایجاد مکتب عثمانیه 321
- ب) پی آمدهای برنامه های فرهنگی _ تبلیغی معاویه 324
- یک _ رونق مکتب عثمانیه 324
- اشاره 324
- دو_ رسوخ روحیه پیروی مطلق از خلیفه اموی در شامیان 324
- 3. وضعیت سیاسی شام 325
- 4. وضعیت نظامی شام 329
- فصل سوم: مکه 331
- اشاره 331
- 1. وضعیت اجتماعی مکه 331
- 2. وضعیت فرهنگی مکه 333
- اشاره 336
- 3. وضعیت سیاسی مکه 336
- الف) تاریخ سیاسی مکه در عهد معاویه 338
- ب) حسنین و مکه در دوره معاویه 341
- ج) وضعیت سیاسی مکه در دوره یزید 342
- د) خط مشی سیاسی ابن زبیر 342
- نتیجه 346
- اشاره 348
- فصل چهارم: مدینه 348
- 1. وضعیت اجتماعی مدینه 348
- 2. وضعیت اقتصادی مدینه 350
- 3. وضعیت فرهنگی مدینه 351
- اشاره 353
- اشاره 353
- مدرسه علمی مدینه 353
- 4. وضعیت علمی و فکری مدینه 353
- یک _ نقش عایشه 355
- دو_ نقش ابن عمر و دیگر علمای مکتب مدینه 358
- اشاره 359
- 5. وضعیت سیاسی مدینه 359
- الف) گرایش های سیاسی انصار 361
- ب) سیدالشهدا(ع) در مدینه 365
- یک _ بنی هاشم 368
- د) موقعیت گروه های اجتماعی در مدینه 368
- اشاره 368
- ج) مدینه در زمان مرگ معاویه 368
- سه _ زبیریان 369
- دو_ بنی امیه 369
- چهار_ صحابه و تابعین 370
- الف) پیدایش کوفه 371
- اشاره 371
- اشاره 371
- 1. وضعیت جغرافیایی کوفه 371
- فصل پنجم: کوفه 371
- ب) دگرگونی های عمرانی کوفه 373
- ج) کوفه در روزگار عثمان 376
- یک _ بازسازی و گسترش مسجد و قصر 377
- د) کوفه در دوره امارت زیاد بن ابیه 377
- اشاره 377
- دو_ عمران و بهسازی شهر 378
- ه_) اماکن و مناطق شهر 380
- و) شهرها و روستاهای اطراف کوفه 380
- ز) مساجد و محله ها 381
- ح) مسجدهای مبارکه 384
- ط) مسجدهای ملعونه 384
- ی) جبانه ها 385
- ک) چهارسوها 385
- ن) کناسه 386
- م) قصرهای کوفه 386
- ل) دیرها و معبدها 386
- ع) بناهای دیگر 387
- س) نُخَیْله 387
- الف) ترکیب نژادی و قبیله ای کوفه 388
- اشاره 388
- 2. وضعیت اجتماعی کوفه 388
- اشاره 389
- یک _ اعراب بومی منطقه 389
- ب) دیگر جمعیت های کوفه 389
- دو _ ایرانیان 390
- سه _ اقلیت اسواران (جنگجویان سندی سپاه ایران)، زط ها (هندی ها) و سبابجه (اهالی سوماترا) 391
- چهار_ اهل کتاب (اهل ذمه) 391
- ج) نظام اجتماعی 392
- د) آمار جمعیتی شهر 396
- اشاره 401
- ه_) طبقات اجتماعی 401
- یک _ گروه های علمی، فکری و اعتقادی 402
- دو_ گروه های سیاسی 402
- سه _ طبقات اجتماعی و اقتصادی 402
- 3. وضعیت فکری _ اعتقادی کوفه 406
- اشاره 406
- الف) پیشینه اعتقادی قبایل مقیم در کوفه 406
- دو_ پیدایش طبقه قُرّاء 409
- اشاره 409
- یک _ امتیازبخشی به طبقه صحابه 409
- ب) برنامه های فکری خلیفه دوم در کوفه 409
- اشاره 421
- ج) مکتب علمای کوفه 421
- یک _ مدرسه ابن مسعود 423
- دو_ مدرسه علمی و علمای کوفه در دوره خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 426
- سه _ مکتب علمای کوفه در عهد معاویه 429
- د) زهّاد 433
- اشاره 435
- اشاره 435
- الف) نظام اداری _ سیاسی شهر 435
- دو_ جایگاه انتظامی شهر (صاحب شرطه) 435
- یک _ جایگاه سیاسی _ اداری (والی و امیر شهر و استان) 435
- 4. وضعیت سیاسی کوفه 435
- سه _ جایگاه های سیاسی _ اجتماعی (پیشوایان گروه ها) 436
- یک _ بیت المال کوفه 439
- دو_ درآمدهای بیت المال 439
- ب) وضعیت اقتصادی کوفه 439
- اشاره 439
- سه _ هزینه های بیت المال 440
- دو_ والیان دوران خلیفه سوم 444
- اشاره 444
- د) کارگزاران کوفه 444
- ج) دستگاه قضایی کوفه 444
- یک _ والیان دوران خلیفه دوم 444
- سه _ والیان دوران امیر مؤمنان، علی(ع) 445
- چهار_ برنامه های فکری والیانِ دوره اموی 445
- پنج _ والیان و کارگزاران کوفه در دوران معاویه 449
- یک _ دوران خلیفه دوم 451
- اشاره 451
- ه_ ) تاریخ سیاسی کوفه 451
- دو_ دوران خلیفه سوم 453
- سه _ دوران امیر مؤمنان، علی(ع) 456
- اشاره 461
- 1. مخالفان آشکار 462
- 2. گروه قراء و علمای اهل تردید و کناره گیری آنها از جنگ 463
- 3. گروه شاک مدعی تحقیق و نظر 464
- ز) طبقات اجتماعی کوفه پس از صفین 469
- اشاره 469
- یک _ کوفه در زمان خلافت امام حسن مجتبی(ع) 472
- دو_ کوفه در دوران معاویه 475
- 1. تبلیغ نام و فضیلت های ساختگی عثمان 477
- اشاره 477
- 2. سیاست مدارا 478
- 3. نظارت ویژه بر رجال شیعه و همراه سازی آنها در برنامه های عمومی 478
- 4. ایجاد گروه و حزب عثمانیه 480
- 5. انجام جابه جایی های جمعیتی 482
- 1. مهم ترین فعالیت های شیعیان 486
- الف) جریان فکری دعوت به قیام (خط سلیمان بن صرد) 486
- اشاره 486
- ب) خط مقاومت در برابر دشنام و لعن (خط فرهنگی حجر کندی و عمرو بن حمق خزاعی) 486
- ج) زندگی نامه زیاد 487
- اشاره 488
- 2. امارت زیاد بر بصره و کوفه 488
- الف) برنامه های جمعیتی _ اجتماعی 490
- ج) برنامه های دینی 491
- ب) برنامه های عمرانی _ اقتصادی 491
- د) برنامه های سیاسی (شیعه ستیزی) 492
- اشاره 492
- دو_ اجباری کردن لعن و سبّ امیر مؤمنان، علی(ع) 493
- یک _ حبس و دستگیری گسترده افراد به صرف اتهام 493
- سه _ شیعه ستیزی (سرکوب خونین شیعیان) 494
- چهار_ برداشت هایی از واقعه شهادت حجر 498
- 3. کوفه پس از زیاد تا ابن زیاد 503
- الف) عبداللّه بن خالد بن اسید (53 _ 55 ه_.ق) 503
- اشاره 503
- اشاره 504
- ب) ضحاک بن قیس فهری قریشی (55 _ 58 ه_.ق) 504
- یک _ افزایش چشم گیر سفر کوفیان به مدینه 505
- دو_ گرفتن بیعت برای جانشینی یزید در سال 56 ه_.ق 506
- سه _ جایگاه دینی و اجتماعی ضحاک در کوفه 507
- د) نعمان بن بشیر (59 _ 60 ه_.ق) 509
- ج) عبدالرحمان بن عبداللّه بن عثمان ثقفی (58 _ 59 ه_.ق) 509
- اشاره 514
- الف) وضعیت اجتماعی کوفه در سال های 60 و 61 هجری 514
- 4. فضای عمومی کوفه در آستانه قیام سیدالشهدا(ع) 514
- اشاره 514
- یک _ نظام اجتماعی شهر 514
- دو_ نفوذ اشراف و نقش عطایای والی 515
- سه _ مأموران انتظامی و امنیتی 517
- یک _ وضعیت علمای شهر و فعالیت های علمی 522
- اشاره 522
- ب) فضای فکری کوفه 522
- دو_ وضعیت علمی و فکری حاکم بر شهر 523
- اشاره 524
- ج) وضعیت سیاسی کوفه 524
- دو_ برنامه های شیعه ستیزی 525
- یک _ برنامه های اجتماعی _ اقتصادی 525
- نتیجه 526
در سال های خلافت معاویه، شام مرکز وفودِ جهان اسلام به شمار می آمد. به سبب دارایی بسیار و بخشش های فراوان معاویه، قافله های بی شماری به دمشق می آمدند.(1) به تدریج، مسئله بیعت گرفتن برای یزید رخ نمود که مهم ترین مانع آن در شامات، شهر حمص بود. مردم حمص به دلیل محبوبیت عبدالرحمان بن خالد بن ولید، به ولایت عهدی او گرایش داشتند. معاویه به وسیله ابن آثالِ مسیحی، عبدالرحمان را از سر راه برداشت. ابن آثال، به سبب این خدمت، مسئول خراج حمص شد(2) و برای نخستین بار در جهان اسلام، یک مسیحی به جایگاهی دولتی منصوب شد.(3)
بدین ترتیب، اهالی شام به راحتی با یزید بیعت کردند. در این زمان، مردم از گوشه و کنار جهان اسلام به گناه و فساد آشکار یزید اعتراض می کردند. ازاین رو، زیاد بن ابیه از معاویه خواست یزید را به طور موقت از گناهان دور سازد تا بیعت آسان تر انجام شود.(4)
4. وضعیت نظامی شام
4. وضعیت نظامی شام
از مهم ترین سلاح ها و ابزارهای تبلیغی امویان در آستانه قیام سیدالشهداء(ع)، به ویژه در کوفه و عراق، ترسانیدن مردم از سپاه مخوفِ شام بود. البته سپاه شام در نخستین حضور نظامی خویش (صفین) هیچ موفقیتی به دست نیاورد و تا آستانه شکست کامل در برابر لشکر کوفه عقب نشست.
1- نک: عقد الفرید.
2- تاریخ طبری، ج 5، ص 227.
3- تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 223.
4- تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 220.