- مقدمه 1
- خلاصه 3
- بخش اول: نگاهی گذرا به رویدادهای صدر اسلام 6
- اشاره 6
- پیش درآمد 6
- 1. یثرب پیش از هجرت 7
- 2. مکه پیش از هجرت 7
- اشاره 8
- سال اول: دولت پیامبر 8
- 3. هجرت به مدینه و رویدادهای پس از هجرت 8
- اشاره 9
- سال دوم: جنگ بدر و بیرون راندن بنی قینقاع 9
- سال سوم: سرکوب قبایل اطراف مدینه و جنگ احد 9
- ماجرای هند و حمزه 10
- سال چهارم: طرح ترور پیامبر 10
- سال پنجم: جنگ خندق 11
- سال ششم: صلح حدیبیه 12
- سال هفتم: فتح خیبر 13
- اشاره 13
- سرفرازی امیرالمؤمنین، علی(ع) 13
- نزول سوره دهر در ذی حجه 14
- تسلیم شدن قلعه فدک 18
- دعوت سران کشورها و طوایف به اسلام 19
- اشاره 19
- عمره القضا 19
- سال هشتم: جنگ مؤته 19
- فتح مکه و پایان قدرت سیاسی مشرکان در حجاز 20
- نزول آیه تطهیر در اواخر سال هشتم 21
- سال نهم: غزوه تبوک 22
- اشاره 22
- فرصت چهار ماهه برای اسلام آوردن باقی مانده مشرکان 22
- گسترش اسلام و آمدن گروه هایی به مدینه 22
- مباهله رسول خدا صلی الله علیه و آله با مسیحیان 23
- اشاره 23
- سال دهم: حجه الوداع و غدیر خم 23
- اعزام علی(ع) به یمن 23
- اشاره 24
- سال یازدهم: اوج گیری نافرمانی از پیامبر اسلام 24
- مشکلات دولت اسلامی در سال دهم هجرت 24
- اهل بیت در دوران رسول اکرم صلی الله علیه و آله 25
- بخش دوم: زندگی امام حسین(ع) 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- فصل اول: زندگی امام حسین(ع) در دوران رسول اکرم(ع) 26
- اشاره 27
- 1. ولادت 27
- 2. واکنش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از تولد امام حسین(ع) 27
- ب) محروم ماندن قاتلان حسین(ع) از شفاعت پیامبر 27
- الف) حسین(ع)، طاهر و نظیف 27
- ج) ستمگران بنی امیه، قاتلان حسین(ع) 28
- د) حسین(ع)، هم نام فرزند هارون 28
- ه_) صدقه ویژه 28
- و) گریه حسین(ع) پیامبر را می آزارد 29
- ز) حسین(ع)، نور خدا 29
- ح) دوری یاری گر دشمنان حسین(ع) از رحمت حق 29
- اشاره 32
- 3. زندگی امام حسین(ع) از دو سالگی تا رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله (6 سالگی) 32
- 4. ویژگی های امام حسین(ع) از زبان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 32
- الف) حسین(ع) از من است 32
- ه_) پروردگار به دوستی حسین(ع) فرمان داده است 33
- ج) حسنین(ع)، حضرت محمّد صلی الله علیه و آله را پدر می خواندند 33
- د) پیامبر بر حسین(ع) گریست 33
- ب) دوستی با حسین(ع)، دوستی با پیامبر است 33
- و) شفاعت حسین(ع) رد نمی شود 34
- ز) حسن و حسین(ع)، بهترین مردمند 34
- ح) پس از خورشید، ماه و زهره، به حسنین(ع) روی آورید 35
- ط) رسول خدا صلی الله علیه و آله ، گلوی حسین(ع) را بوسید 35
- ک) نام حسین(ع) در تورات و انجیل، شبیر و طاب است 36
- ی) حسنین(ع)؛ ریحانه های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 36
- م) حسین(ع)، چراغ هدایت و کشتی نجات 37
- ل) پاداش حج پیامبر برای زایر حسین(ع) 37
- ن) فرو فرستادن سوره «هل اتی» در شأن حسین(ع) 38
- س) حسین(ع) و غذای بهشتی 39
- ع) حسین(ع) در شمار اهل کسا 39
- ث) حسنین(ع)، سروران بهشتیان 40
- ص) رسول خدا صلی الله علیه و آله وظیفه دارد به حسین(ع) مهر بورزد 40
- ف) علم حسین(ع)، علم رسول خدا صلی الله علیه و آله 40
- خ) حسنین(ع)، گل های پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 40
- ذ) حسنین(ع) پس از رسول خدا و علی(ع) برترین مردمند 40
- ش) دشمنی رسول خدا صلی الله علیه و آله با دشمنان حسین(ع) 41
- ق) حسین(ع)، محبوب ترین انسان ها در نگاه آسمانیان 41
- ر) بهشت، مشتاق حسین(ع) 41
- 5. امام حسین(ع) هنگام رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله 41
- اشاره 43
- اشاره 43
- پیش گفتار 43
- 1. دوران خلافت ابوبکر 43
- فصل دوم: زندگی امام حسین(ع) در دوران خلفای سه گانه 43
- ب) ماجرای فدک 44
- الف) ماجرای سقیفه 44
- ج) شهادت حضرت زهرا(س) 45
- د) اذان بلال 45
- ه_) جنگ با مرتدان 46
- و) آغاز فتوحات 47
- اشاره 48
- 2. دوران خلافت عمر 48
- ب) آغاز فتوحات در ایران 48
- الف) ادامه فتوحات 48
- ج) نقش امام حسین(ع) در دوره خلافت عمر 49
- اشاره 51
- الف) آغاز خلافت عثمان 51
- د) تولد برادر امام حسین(ع) 51
- 3. دوران خلافت عثمان 51
- ه_) قتل عمر 51
- ج) انحراف های دوره خلافت عثمان 52
- ب) فتوحات در دوره خلافت عثمان 52
- د) قتل عثمان 53
- ه_) ازدواج امام حسین(ع) 54
- فصل سوم: زندگی امام حسین(ع) در دوران خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 56
- اشاره 56
- 1. اقدامات اصلاحی امام علی(ع) 57
- اشاره 57
- ب) طلحه و زبیر در مکه 58
- الف) سهم خواهی طلحه و زبیر 58
- ج) بیعت شکنان در بصره 58
- ه_) جنگ صفین (محرم سال 37 هجری) 59
- د) جنگ جمل (15 جمادی الاول سال 36 هجری) 59
- و) جنگ نهروان (صفر سال 38 هجری) 61
- ح) شهادت امام علی(ع) (21 رمضان سال 40 هجری) 62
- اشاره 62
- الف) هنگام بیعت 62
- 2. نقش امام حسین(ع) در دوران امیرالمؤمنین علی(ع) 62
- ز) سستی مردم کوفه و غارتگری معاویه 62
- ب) جنگ جمل 63
- ج) جنگ صفین 64
- د) بازگشت از صفین 65
- ه_) پاسداری از امیرالمؤمنین علی(ع) 66
- و) امام حسین(ع) و فرماندهی سپاه 67
- 3. روایات مربوط به امام حسین(ع) 67
- اشاره 67
- الف) دعای طلب باران 68
- ب) پیش گویی شهادت امام حسین(ع) 68
- ج) مهدی موعود عج الله تعالی فرجه الشریف از نسل حسین(ع) 69
- 2. نامه نگاری های امام حسن(ع) و معاویه 72
- 1. بیعت با امام حسن(ع) (23 رمضان سال 40 هجری) 72
- فصل چهارم: زندگی امام حسین(ع) در دوران امامت امام حسن(ع) 72
- اشاره 72
- 3. نامه معاویه به امام حسن(ع) 74
- 4. گردآوری سپاه و آغاز نبرد 76
- 5. حمله به امام حسن(ع) 77
- 6. شرایط صلح امام حسن(ع) با معاویه 78
- 7. ورود معاویه به کوفه (25 ربیع الاول سال 41 هجری) 79
- 8. انتقادهای شیعیان به صلح امام حسن(ع) 80
- 9. بازگشت امام حسن و امام حسین(ع) به مدینه (ربیع الاول سال41 هجری) 82
- 10. الحاق زیاد به ابوسفیان 84
- 11. شهادت امام حسن(ع) (ربیع الاول سال 49 هجری) 85
- 12. سخنان و اشعار امام حسین(ع) هنگام خاک سپاری برادر 87
- 13. واکنش معاویه در برابر خبر شهادت امام حسن(ع) 89
- فصل پنجم: زندگی امام حسین(ع) در عصر معاویه (ربیع الاول سال 49 هجری _ نیمه اول سال60 هجری) 90
- 1. رویدادهای سال 49 هجری 90
- اشاره 90
- الف) نامه نگاری کوفیان به امام حسین(ع) 90
- اشاره 90
- ب) زمینه سازی مغیره برای ولی عهدی یزید 91
- ج) نظرخواهی معاویه از زیاد درباره ولی عهدی یزید 94
- 2. رویدادهای سال 50 هجری 94
- د) طاعون در کوفه 94
- الف) شهادت حجر بن عدی 96
- اشاره 96
- 3. رویدادهای سال 51 هجری 96
- ب) پیامدهای شهادت حجر بن عدی 97
- 4. رویدادهای سال 53 هجری 99
- 5. رویدادهای سال 54 هجری 100
- 6. رویدادهای سال 55 هجری 101
- اشاره 101
- ج) برکناری عبداللّه بن خالد بن اسید 101
- الف) گماشتن عبیداللّه بن زیاد به امارت بصره1 ب) مرگ سعد بن ابی وقاص 101
- د) افزایش ارتباط شیعیان کوفه با امام حسین(ع) 102
- اشاره 102
- یک _ هدیه به فرزدق 106
- دو_ خواستگاری معاویه از ام کلثوم برای یزید 107
- ه_) خواندن بزرگان شهرها به شام 109
- و) جلسه بیعت با یزید 111
- ز) نامه معاویه به مروان برای بیعت گرفتن از اهل مدینه 113
- ح) سفر معاویه به مدینه و مکه 115
- ط) خطبه معاویه و تهدید مخالفان 115
- ی) دیدار معاویه با عایشه 116
- 7. رویدادهای سال 56 هجری 118
- الف) ورود معاویه به مکه (رجب سال 56 هجری) 118
- اشاره 118
- ب) دیدار معاویه با امام حسین(ع) 119
- ج) اعتراض ابن عباس 121
- د) نیرنگ معاویه 122
- ه_) دیدار معاویه با عایشه 127
- و) بیماری معاویه 128
- 8. رویدادهای سال 57 هجری 129
- 10. سال 59 هجری 131
- 9. رویدادهای سال 58 هجری 131
- 11. رویدادهای سال 60 هجری 139
- 12. رویدادهای اجتماعی و تربیتی زندگی امام حسین(ع) 140
- پیش گفتار 150
- بخش سوم: وضعیت عمومی جهان اسلام 150
- اشاره 150
- اشاره 152
- اشاره 152
- الف) عصر ابوبکر بن ابی قحافه 152
- 1. وضعیت سیاسی 152
- اشاره 152
- فصل اول: عصر خلفای سه گانه 152
- یک _ جنگ های ردّه 155
- دو_ فتوحات 156
- سه _ کارگزاران 157
- ب) دوران عمر بن خطاب 158
- یک _ وضعیت سیاسی و مبانی نظام سیاسی در دوران عمر 158
- اشاره 158
- سه _ والیان و کارگزاران خلیفه 159
- دو_ آموزگار قرآن شهر 159
- ج) عصر عثمان بن عفان 160
- 2. تقسیم بندی اداری و استانی 162
- 3. وضعیت اجتماعی 163
- اشاره 163
- الف) اصول و شاخص های اجتماعی عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله 163
- ب) اصول و شاخص های اجتماعی دوران خلفای سه گانه 164
- ج) آغاز فتوحات و دگرگونی های اجتماعی 166
- الف) درآمدهای بیت المال 168
- 4. وضعیت اقتصادی 168
- اشاره 168
- ب) هزینه بیت المال 169
- 5. وضعیت اخلاقی و فرهنگی 172
- اشاره 174
- اصول و شاخص های دینی سقیفه 174
- اشاره 174
- 6. وضعیت فکری و اعتقادی 174
- یک _ ممنوع ساختن نگارش و نقل حدیث و سنّت نبوی 175
- دو_ تبلیغ قرائت قرآن در جامعه 177
- سه _ جای گزینی طبقه صحابه سقیفه در برابر اهل بیت(ع) 180
- چهار_ استفاده علوم اهل کتاب و ترویج قصه خوانی 188
- فصل دوم: عصر امیر مؤمنان، علی(ع) 190
- اشاره 190
- اشاره 190
- 1. مهم ترین مشکلات حکومتی امام علی(ع) 190
- الف) مشکلات سیاسی 191
- یک _ اصول دینی حاکم بر جامعه 191
- ب) مشکلات فکری و اعتقادی 191
- ج) مشکلات اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی 192
- دو_ طبقه ها و گروه های دینی و اجتماعی مخالف 192
- اشاره 194
- 2. جهت گیری های کلی حکومت معاویه 194
- اشاره 195
- الف) برنامه ریزی برای تثبیت حکومت امویان 195
- یک _ تبلیغات گسترده درباره مظلومیت عثمان 195
- سه _ تثبیت خلافت اموی 196
- دو_ مصالحه با امپراتوری روم 196
- ب) برنامه ریزی برای خلافت یزید 197
- اشاره 201
- فصل اول: معاویه 201
- اشاره 201
- بخش چهارم:شخصیت شناسی 201
- شناسنامه 201
- 1. نژاد و قبیله 202
- اشاره 206
- الف) پدر 206
- 2. خانواده 206
- ج) برادران و خواهران 207
- ب) مادر 207
- د) همسران 208
- اشاره 209
- الف) ویژگی های ظاهری 209
- 3. ویژگی های فردی 209
- یک _ نام 209
- اشاره 209
- دو _ خوراک 211
- سه _ باده گساری 211
- چهار_ سرگرمی، ذوق و سلیقه 212
- ب) عادت های رفتاری 214
- 4. ویژگی های اخلاقی 215
- اشاره 215
- الف) ترس 215
- ب) احساس شرمساری 216
- ج) درشت خویی و صبورنمایی 217
- اشاره 218
- الف) نفاق 218
- 5. ویژگی های دینی و آرمانی 218
- ب) جایگاه علمی 220
- ج) آرزوها 221
- یک _ فرمانروایی 221
- اشاره 221
- د) نفرت ها 222
- دو_ موروثی کردن حکومت 222
- الف) طبقه اجتماعی 225
- 6. ویژگی های اجتماعی 225
- اشاره 225
- ب) افتخارات ساختگی 227
- ج) اطرافیان 228
- د) معاویه از نگاه دیگران 230
- ه_) سخنان امیر مؤمنان، علی(ع) درباره معاویه 232
- اشاره 233
- الف) پیمودن راه دشوار خلافت 233
- 7. ویژگی های سیاسی 233
- ب) موروثی کردن خلافت 235
- ج) نیرنگ 236
- د) تفرقه افکنی 238
- ه_) تبلیغات 239
- اشاره 239
- یک _ متنفر ساختن مردم از امیر مؤمنان، علی(ع) 239
- دو_ سخت گیری بر شیعیان 240
- سه _ ترویج احادیث ساختگی درباره اهل بیت(ع) 240
- چهار_ بازسازی چهره منفی عثمان 241
- و) بازسازی چهره خود 241
- مرگ معاویه 242
- سال شمار زندگی معاویه 247
- اشاره 251
- فصل دوم: یزید 251
- شناسنامه 251
- اشاره 253
- الف) خانواده پدری 253
- 1. خانواده 253
- ب) خانواده مادری 255
- الف) بحدل بن انیف (پدربزرگ مادری یزید) 257
- اشاره 257
- 2. خویشاوندان 257
- ب) دایی های یزید 258
- 3. ویژگی های ظاهری 258
- 4. ویژگی های رفتاری 259
- اشاره 259
- الف) باده گساری 260
- ب) علاقه به آوازه خوانی 261
- الف) علاقه به شکار و حیوانات 262
- اشاره 262
- 5. ویژگی های اخلاقی 262
- ب) شهوت رانی 263
- ج) علاقه افراطی به شعر 264
- د) بی غیرتی 266
- ه_) بدزبانی 266
- و) اقتدارطلبی و انتقام جویی 267
- 6. ویژگی های فکری 268
- الف) سرجون بن منصور رومی 269
- 7. هم نشینان 269
- اشاره 269
- ب) سائب خاثر 270
- ج) اَخْطَل 271
- د) مسلم بن عمرو باهلی 272
- بخش پنجم: جغرافیای سیاسی و اجتماعی جهان اسلام 273
- اشاره 273
- اشاره 273
- فصل اول: بصره 273
- اشاره 275
- 1. وضعیت اجتماعی بصره 275
- الف) نظام اجتماعی 277
- ب) پیشینه قبایل بصره 278
- ج) خاستگاه تشیع قبایل بحرین1 279
- د) برنامه های علمی _ دینی خلیفه دوم در بصره 281
- دو_ انس بن مالک 283
- یک _ ابوموسی اشعری 283
- ه_) شخصیت های مهم نسل اول 283
- اشاره 283
- سه _ کعب بن سور ازدی 284
- چهار_ عمران بن حُصین (حطان) خزاعی 285
- و) جریان قاریان در بصره 286
- اشاره 287
- 2. وضعیت سیاسی بصره 287
- الف) بصره در دوران حکومت خلفا 288
- اشاره 290
- ب) بصره در دوران خلافت حضرت علی(ع) 290
- یک _ وضعیت قاریان بصره 293
- دو_ پس از جنگ جمل 296
- سه _ فتنه عثمانیه در بصره 299
- اشاره 300
- ج) بصره در دوران خلافت معاویه 300
- یک _ شورش حمران بن ابان 300
- دو_ حکومت ابن عامر 301
- د) بصره در دوران حکومت زیاد 302
- 3. تاریخ شیعیان بصره 305
- اشاره 305
- الف) قبایل شیعه 305
- اشاره 306
- یک _ ابوالاسود دئلی 306
- ب) شخصیت های علمی و سیاسی شیعه 306
- دو_ احنف بن قیس تمیمی سعدی 306
- سه _ منذر بن جارود عبدی 307
- ج) پیشینه تشیع در بصره 308
- چهار_ شریک بن اعور حارثی 308
- اشاره 313
- فصل دوم: شام 313
- 1. وضعیت اجتماعی شام 314
- 2. وضعیت فکری و فرهنگی شام 318
- اشاره 318
- الف) برنامه های معاویه در شام در آستانه خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 320
- اشاره 320
- یک _ ایجاد وحدت فکری و اعتقادی در شام، حول محور احساسی و هیجان برانگیز کشته شدن عثمان و ایجاد مکتب عثمانیه 321
- دو_ تطمیع و بهره برداری از بزرگان شامات در ماجرای قتل عثمان 321
- یک _ رونق مکتب عثمانیه 324
- اشاره 324
- دو_ رسوخ روحیه پیروی مطلق از خلیفه اموی در شامیان 324
- ب) پی آمدهای برنامه های فرهنگی _ تبلیغی معاویه 324
- 3. وضعیت سیاسی شام 325
- 4. وضعیت نظامی شام 329
- 1. وضعیت اجتماعی مکه 331
- اشاره 331
- فصل سوم: مکه 331
- 2. وضعیت فرهنگی مکه 333
- 3. وضعیت سیاسی مکه 336
- اشاره 336
- الف) تاریخ سیاسی مکه در عهد معاویه 338
- ب) حسنین و مکه در دوره معاویه 341
- د) خط مشی سیاسی ابن زبیر 342
- ج) وضعیت سیاسی مکه در دوره یزید 342
- نتیجه 346
- اشاره 348
- فصل چهارم: مدینه 348
- 1. وضعیت اجتماعی مدینه 348
- 2. وضعیت اقتصادی مدینه 350
- 3. وضعیت فرهنگی مدینه 351
- اشاره 353
- مدرسه علمی مدینه 353
- 4. وضعیت علمی و فکری مدینه 353
- اشاره 353
- یک _ نقش عایشه 355
- دو_ نقش ابن عمر و دیگر علمای مکتب مدینه 358
- 5. وضعیت سیاسی مدینه 359
- اشاره 359
- الف) گرایش های سیاسی انصار 361
- ب) سیدالشهدا(ع) در مدینه 365
- د) موقعیت گروه های اجتماعی در مدینه 368
- اشاره 368
- ج) مدینه در زمان مرگ معاویه 368
- یک _ بنی هاشم 368
- سه _ زبیریان 369
- دو_ بنی امیه 369
- چهار_ صحابه و تابعین 370
- 1. وضعیت جغرافیایی کوفه 371
- فصل پنجم: کوفه 371
- اشاره 371
- اشاره 371
- الف) پیدایش کوفه 371
- ب) دگرگونی های عمرانی کوفه 373
- ج) کوفه در روزگار عثمان 376
- د) کوفه در دوره امارت زیاد بن ابیه 377
- اشاره 377
- یک _ بازسازی و گسترش مسجد و قصر 377
- دو_ عمران و بهسازی شهر 378
- و) شهرها و روستاهای اطراف کوفه 380
- ه_) اماکن و مناطق شهر 380
- ز) مساجد و محله ها 381
- ط) مسجدهای ملعونه 384
- ح) مسجدهای مبارکه 384
- ک) چهارسوها 385
- ی) جبانه ها 385
- ل) دیرها و معبدها 386
- م) قصرهای کوفه 386
- ن) کناسه 386
- س) نُخَیْله 387
- ع) بناهای دیگر 387
- 2. وضعیت اجتماعی کوفه 388
- الف) ترکیب نژادی و قبیله ای کوفه 388
- اشاره 388
- یک _ اعراب بومی منطقه 389
- اشاره 389
- ب) دیگر جمعیت های کوفه 389
- دو _ ایرانیان 390
- سه _ اقلیت اسواران (جنگجویان سندی سپاه ایران)، زط ها (هندی ها) و سبابجه (اهالی سوماترا) 391
- چهار_ اهل کتاب (اهل ذمه) 391
- ج) نظام اجتماعی 392
- د) آمار جمعیتی شهر 396
- اشاره 401
- ه_) طبقات اجتماعی 401
- یک _ گروه های علمی، فکری و اعتقادی 402
- سه _ طبقات اجتماعی و اقتصادی 402
- دو_ گروه های سیاسی 402
- اشاره 406
- 3. وضعیت فکری _ اعتقادی کوفه 406
- الف) پیشینه اعتقادی قبایل مقیم در کوفه 406
- اشاره 409
- یک _ امتیازبخشی به طبقه صحابه 409
- ب) برنامه های فکری خلیفه دوم در کوفه 409
- دو_ پیدایش طبقه قُرّاء 409
- ج) مکتب علمای کوفه 421
- اشاره 421
- یک _ مدرسه ابن مسعود 423
- دو_ مدرسه علمی و علمای کوفه در دوره خلافت امیر مؤمنان، علی(ع) 426
- سه _ مکتب علمای کوفه در عهد معاویه 429
- د) زهّاد 433
- دو_ جایگاه انتظامی شهر (صاحب شرطه) 435
- یک _ جایگاه سیاسی _ اداری (والی و امیر شهر و استان) 435
- 4. وضعیت سیاسی کوفه 435
- اشاره 435
- الف) نظام اداری _ سیاسی شهر 435
- اشاره 435
- سه _ جایگاه های سیاسی _ اجتماعی (پیشوایان گروه ها) 436
- ب) وضعیت اقتصادی کوفه 439
- دو_ درآمدهای بیت المال 439
- یک _ بیت المال کوفه 439
- اشاره 439
- سه _ هزینه های بیت المال 440
- ج) دستگاه قضایی کوفه 444
- اشاره 444
- د) کارگزاران کوفه 444
- دو_ والیان دوران خلیفه سوم 444
- یک _ والیان دوران خلیفه دوم 444
- چهار_ برنامه های فکری والیانِ دوره اموی 445
- سه _ والیان دوران امیر مؤمنان، علی(ع) 445
- پنج _ والیان و کارگزاران کوفه در دوران معاویه 449
- یک _ دوران خلیفه دوم 451
- اشاره 451
- ه_ ) تاریخ سیاسی کوفه 451
- دو_ دوران خلیفه سوم 453
- سه _ دوران امیر مؤمنان، علی(ع) 456
- اشاره 461
- 1. مخالفان آشکار 462
- 2. گروه قراء و علمای اهل تردید و کناره گیری آنها از جنگ 463
- 3. گروه شاک مدعی تحقیق و نظر 464
- اشاره 469
- ز) طبقات اجتماعی کوفه پس از صفین 469
- یک _ کوفه در زمان خلافت امام حسن مجتبی(ع) 472
- دو_ کوفه در دوران معاویه 475
- اشاره 477
- 1. تبلیغ نام و فضیلت های ساختگی عثمان 477
- 2. سیاست مدارا 478
- 3. نظارت ویژه بر رجال شیعه و همراه سازی آنها در برنامه های عمومی 478
- 4. ایجاد گروه و حزب عثمانیه 480
- 5. انجام جابه جایی های جمعیتی 482
- ب) خط مقاومت در برابر دشنام و لعن (خط فرهنگی حجر کندی و عمرو بن حمق خزاعی) 486
- اشاره 486
- 1. مهم ترین فعالیت های شیعیان 486
- الف) جریان فکری دعوت به قیام (خط سلیمان بن صرد) 486
- ج) زندگی نامه زیاد 487
- اشاره 488
- 2. امارت زیاد بر بصره و کوفه 488
- الف) برنامه های جمعیتی _ اجتماعی 490
- ج) برنامه های دینی 491
- ب) برنامه های عمرانی _ اقتصادی 491
- د) برنامه های سیاسی (شیعه ستیزی) 492
- اشاره 492
- یک _ حبس و دستگیری گسترده افراد به صرف اتهام 493
- دو_ اجباری کردن لعن و سبّ امیر مؤمنان، علی(ع) 493
- سه _ شیعه ستیزی (سرکوب خونین شیعیان) 494
- چهار_ برداشت هایی از واقعه شهادت حجر 498
- الف) عبداللّه بن خالد بن اسید (53 _ 55 ه_.ق) 503
- 3. کوفه پس از زیاد تا ابن زیاد 503
- اشاره 503
- ب) ضحاک بن قیس فهری قریشی (55 _ 58 ه_.ق) 504
- اشاره 504
- یک _ افزایش چشم گیر سفر کوفیان به مدینه 505
- دو_ گرفتن بیعت برای جانشینی یزید در سال 56 ه_.ق 506
- سه _ جایگاه دینی و اجتماعی ضحاک در کوفه 507
- ج) عبدالرحمان بن عبداللّه بن عثمان ثقفی (58 _ 59 ه_.ق) 509
- د) نعمان بن بشیر (59 _ 60 ه_.ق) 509
- 4. فضای عمومی کوفه در آستانه قیام سیدالشهدا(ع) 514
- اشاره 514
- یک _ نظام اجتماعی شهر 514
- اشاره 514
- الف) وضعیت اجتماعی کوفه در سال های 60 و 61 هجری 514
- دو_ نفوذ اشراف و نقش عطایای والی 515
- سه _ مأموران انتظامی و امنیتی 517
- ب) فضای فکری کوفه 522
- یک _ وضعیت علمای شهر و فعالیت های علمی 522
- اشاره 522
- دو_ وضعیت علمی و فکری حاکم بر شهر 523
- ج) وضعیت سیاسی کوفه 524
- اشاره 524
- دو_ برنامه های شیعه ستیزی 525
- یک _ برنامه های اجتماعی _ اقتصادی 525
- نتیجه 526
شجاعت بوده اند. همان گونه که درباره علی بن ابی شمر بن حصین گفته اند: «و کان من فرسان العرب و نسّاکهم و خیارهم؛ وی از سواره کاران و عابدان و نیکان عرب بود.» علی بن ابی شمر یکی از هشت نفری بود که از نهروان جان سالم به در برد و در شورش سال 43 هجری در کوفه شرکت جست.(1)
دسته اول، به طور عمده، مردم معمولی کوفه به شمار می آمدند که گرایش علوی نداشتند و مجذوب عبادت های رهبران خوارج بودند. این دسته تحت تأثیر شرایط و تبلیغات رهبران خوارج قرار گرفتند، ولی برق شمشیر حضرت علی(ع) در نهروان سبب شد تا از این اندیشه دست بردارند.
ج) مکتب علمای کوفه
اشاره
ج) مکتب علمای کوفه
عمر، در سال 21 هجری عبداللّه بن مسعود را از حمص (شام) فراخواند و او را به همراه عمار، والی جدید کوفه،(2) ره سپار آن شهر ساخت. او در نامه ای به کوفیان چنین نوشت: ای اهل کوفه، شما سر عرب و جمجمه آنهایید و تیری هستید که با آن تیراندازی می کنم. پس عبداللّه بن مسعود را برایتان برگزیدم و به سوی شما فرستادم.(3)
1- در سال 43 هجری، هنگامی که مغیره گروهی از خوارج را دستگیر کرد، از آن ها پرسید: چرا در منزل حیان بن ظبیان، (رهبر شورش خوارج در سال 58 هجری) گرد آمدید؟ آن ها گفتند: او به ما قرآن می آموخت. (تاریخ طبری، ج 5، ص 83)
2- تاریخ طبری، ج 4، ص 139.
3- عمر، فرستادن ابن مسعود به کوفه را نوعی بزرگداشت و برتر شمردن مردم کوفه می دانست و در جریان اعتراض نمایندگان کوفیان به فزون تر بودن جایزه شامیان، گفت: ابن سعد، ابن مسعود را فقیه ترین اصحاب پیامبر خوانده است. بر اساس نقلی دیگر، عمر چنین نوشت: من به عبداللّه بن مسعود عنوان معلم و وزیری دادم؛ زیرا از نجبای صحابه پیامبر و از بدریان است. پس بر کوفه است اقتدای به او، پیروی از او و کسب علم از محضر او. (طبقات الکبری، ج 6، صص 10 و 11 و 907)