اخلاق در قرآن جلد 3 صفحه 148

الْمَصائِبِ سُوءِ الْخُلْقِ؛ شدیدترین مصیبت ها سوء خلق است». «1»

چه مصیبتی از آن بالاتر که انسان را در جامعه منزوی می کند و تمام پیوندها را میان او و خلق و خالق قطع می نماید.

4- و نیز از همان حضرت می خوانیم که فرمود: «لا وَحْشَهَ اوْحَشُ مِنْ سُوءِ الْخُلْقِ؛ وحشتی بدتر از سوء خلق نیست». «2»

دلیل آن روشن است، زیرا انسان را در تنهایی عجیبی فرو می برد.

5- به همین دلیل در حدیث دیگری می فرماید: «لا عَیْشَ لِسَیِّی الْخُلْقِ؛ انسان بد اخلاق زندگی ندارد». «3» چرا که هم خودش در زحمت است و هم اطرافیان و معاشرین او در عذابند.

6- شبیه این تعبیر اما با یک تفاوت روشن در یک حدیث دیگری از آن حضرت آمده است: «لاسُوْدَدَ لِسَیِّی الْخُلْقِ؛ انسان بد اخلاق در جامعه، بزرگی و آقایی پیدا نمی کند». «4»

دلیل آن هم روشن است زیرا نخستین شرط بزرگی و آقایی جاذبه اخلاقی و مهر و محبت و ادب است، و آن کس که این سرمایه را ندارد، به آن نخواهد رسید.

7- و نیز

از همان حضرت حدیث گویای دیگری در این زمینه آمده است، می فرماید: «الْمُؤْمِنُ لَیِّنُ الْاریکه، سَهْلُ الْخَلِیْقَهِ، الْکافِرُ شَرَسُ الْخَلِیْقَهِ سَیِّیُ الطَّرِیْقَهِ؛ مؤمن نرم و انعطاف پذیر و خوش خلق است، و کافر بد اخلاق و بد روش است». «5»

و به این ترتیب حسن خلق، یکی از نشانه های ایمان، و سوء خلق یکی از نشانه های کفر می باشد.

درمان سوء خلق

آنچه که در بالا آمد و روایات فراوان دیگری که برای پرهیز از طولانی شدن سخن، از ذکر آنها خودداری شد، به روشنی گواهی می دهد که سوء خلق یکی از

______________________________
(1). عیون اخبار الرضا، جلد 2، صفحه 37، به نقل از پرورش روح، جلد 1، صفحه 83.
(2). شرح غرر، جلد 6، صفحه 400.
(3). همان، صفحه 359.
(4). همان.
(5). همان، جلد 1، صفحه 364، حدیث 1381.