اخلاق در قرآن جلد 3 صفحه 258

ولی این واژه بعداً به هر نوع بحث و گفتگو درباره هر مطلبی که محل تردید است، خواه بحث و گفتگوی مثبت و حق جویانه، و خواه لجاجت آمیز و پرخاشگرانه باشد اطلاق گردیده است.

از مواردی که «مراء» در معنی مثبت به کار رفته آیه شریفه 22 سوره کهف است که به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله دستور می دهد اگر می خواهد درباره اصحاب کهف با مخالفان صحبت کند، آشکارا به گفتگو بنشیند (فَلا تُمارِ فیهِمْ الَّا مِراءً ظاهِراً). «1»

و موارد منفی آن فراوان است از جمله دو مورد که در آیات بالا آمده بود.

این نکته نیز لازم به یادآوری است که واژه مَریه (بر وزن جزیه و قریه) به معنی تردید در تصمیم گیری است، و بعضی به معنی شک توأم با قرائن تهمت گرفته اند.

(همانند ریبه).

جدال و مراء در روایات اسلامی

از آنجا که مجادله به باطل سبب مخفی شدن حق و افزایش تعصب و خشونت و مفاسد بی شمار دیگری می شود، در روایات اسلامی به شدت از آن نهی شده مخصوصاً اگر مجادله در مصالح دینی باشد. از جمله:

1- پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیثی می فرماید:

«ماضَلَّ قَوْمٌ بَعْدَ انْ هَداهُمُ اللَّهُ الَّا اوتُوا الْجَدَلَ؛ هیچ گروهی را بعد از آن که خدا هدایتشان کرد گمراه نشدند مگر آن که گرفتار جدال شدند». «2»

2- همین مضمون در حدیث دیگری با تفاوت مختصری از آن حضرت نقل شده است فرمود: «ما ضَلَّ قَوْمٌ الَّا وَ اوْثَقَ الْجَدَلَ؛ هیچ قومی گمراه نشدند مگر این که اعتماد بر جدال کردند» «3»

3- در حدیثی از امیر مؤمنان علی علیه السلام می خوانیم: «لَعَنَ اللَّهُ الذَّیِنَ یُجادِلُونَ فِی دِینِهِ

______________________________
(1). کهف، آیه 22.
(2). احیاء العلوم، جلد 3، صفحه 1553.
(3). بحار الانوار، جلد 2، صفحه 138، حدیث 52.