- جاه طلبی 1
- اشاره 1
- ترجمه: 3
- تفسیر و جمع بندی 4
- جاه طلبان منفور! 4
- حبّ جاه در روایات اسلامی 13
- ریاست حق و باطل 14
- نشانه های جاه طلبی 15
- اسباب و انگیزه های حبّ جاه 16
- طرق درمان جاه طلبی: 18
- اشاره: 22
- بهانه جویی و لجاجت 22
- ترجمه: 23
- تفسیر و جمع بندی 24
- لجاجت و بهانه جویی در روایات اسلامی 36
- انگیزه ها و پیامدهای بهانه جویی و لجاجت 39
- راه درمان لجاجت 41
- تفاوت استقامت و لجاجت! 41
- اشاره 44
- کفران نعمت و سپاسگزاری 44
- ترجمه: 45
- تفسیر و جمع بندی 46
- اشاره 56
- کفران نعمت در روایات اسلامی 56
- 1- معنی کفران نعمت 58
- 2- پیامدهای کفران 59
- اسباب و انگیزه های ناسپاسی و راه درمان آن 60
- شکر راه وصول به نعمت های پروردگار 64
- فلسفه شکرگزاری 67
- شکرگزاری در منابع حدیث 69
- شکرگزاری در سیره پیشوایان 72
- چگونه باید شکر کرد؟ 73
- انگیزه های شکرگزاری 76
- شکر خالق و شکر مخلوق 77
- غیبت، تنابز بالألقاب و حفظ الغیب 82
- اشاره 82
- تفسیر و جمع بندی 83
- ترجمه: 83
- اشاره 88
- غیبت در روایات اسلامی 88
- اشاره 91
- 1- تعریف غیبت 91
- اقسام غیبت 94
- انگیزه های غیبت 95
- پیامدهای زیانبار غیبت 96
- درمان غیبت 100
- اشاره 100
- 1- استماع غیبت: 103
- 2- غیبت حق الناس یا حق اللّه؟ 105
- مستثنیات غیبت 108
- اشاره 109
- حکم متجاهر به فسق 109
- 1- مشمول دایره غیبت 112
- 2- غیبت عمومی و خصوصی 114
- 3- دفاع در برابر غیبت 115
- اشاره 119
- حسن خلق و کج خلقی 119
- اشاره 119
- ترجمه 120
- تفسیر و جمع بندی 121
- «تُصَعِّر» 125
- «صَعَر» 125
- اهمّیّت حسن خلق در احادیث اسلامی 128
- اشاره 128
- 1- تعریف حسن خلق 131
- 2- آثار و پیامدهای حسن خلق 132
- سرچشمه های حسن خلق 133
- سیره پیشوایان 134
- توارث 134
- سوء خلق و آثار آن 146
- درمان سوء خلق 148
- مزاح و شوخی 150
- اشاره 155
- امانت و خیانت 155
- تفسیر و جمع بندی 157
- ترجمه: 157
- امانت و خیانت در روایات اسلامی 164
- شاخه های امانت 167
- آثار و پیامدهای امانت و خیانت 169
- انگیزه های امانت و خیانت 173
- راه پیش گیری و درمان 175
- امانت و خیانت در بیت المال 177
- اشاره 181
- صدق و راستی 181
- ترجمه 183
- تفسیر و جمع بندی 183
- صدق و راستی در روایات اسلامی 190
- 1- تأثیر راست گویی در زندگی انسان ها 193
- انگیزه های صدق 196
- مفهوم صدق 197
- اشاره 199
- دروغ و آثار و عواقب آن 199
- ترجمه 200
- تفسیر و جمع بندی 200
- اشاره 207
- دروغ گویی در روایات اسلامی 207
- 1- آثار زیان بار دروغ 210
- انگیزه های دروغ 214
- طرق درمان دروغ 215
- استثنائات دروغ 217
- راه فرار از دروغ (توریه) 220
- وفای به عهد و پیمان شکنی 223
- اشاره 223
- تفسیر و جمع بندی 225
- ترجمه 225
- اشاره 234
- وفای به عهد در روایات اسلامی 234
- 1- آثار فردی و اجتماعی وفای به عهد 237
- 2- سرچشمه های وفاداری و پیمان شکنی 239
- طرق درمان پیمان شکنی 240
- اقسام عهد و پیمان 241
- پایبندی مسلمین به عهد و پیمان ها 244
- اشاره 247
- بحث منطقی و جدال و مراء 247
- تفسیر و جمع بندی 248
- ترجمه 248
- فرق میان جدال و مراء و مخاصمه 257
- تعریف جدال و مراء 257
- جدال و مراء در روایات اسلامی 258
- آثار و پیامدهای جدال و مراء 263
- انگیزه های جدال و مراء 265
- اقسام مراء و جدال 267
- طرق درمان این رذیله اخلاقی 271
- انصاف در سخن 272
- اشاره 274
- سخن چینی و اصلاح ذات البین 274
- ترجمه 276
- تفسیر و جمع بندی 276
- سخن چینی (نمیمه) در روایات اسلامی 282
- پیامدها و آثار سوء سخن چینی 285
- انگیزه های سخن چینی 287
- طرق درمان 289
- موارد استثناء 291
- اصلاح ذات البین 292
- طرق اصلاح ذات البین 295
- اشاره 298
- سوء ظن و حسن ظن 298
- ترجمه 299
- تفسیر و جمع بندی 300
- سوءظن در روایات اسلامی 307
- حسن ظن در روایات اسلامی 309
- اشاره 312
- تعریف سوءظن و حسن ظن 312
- 1- پیامدها و آثار شوم سوءظن 313
- پیامدهای سوءظن به خدا 315
- عوامل و انگیزه های سوءظن 316
- مراتب سوءظن 318
- طرق درمان بدگمانی 320
- موارد استثناء 321
- اشاره 324
- تجسّس یا جستجوگری در کارهای خصوصی مردم 324
- تجسّس در روایات اسلامی 326
- پیامدهای سوء تجسّس 328
- استثنائات 330
- 1- سازمان های اطلاعاتی 330
- اشاره 330
- 2- سازمان های بازرسی 333
- طرق درمان 335
- رازداری و افشاء سرّ 336
- رازداری در روایات اسلامی 339
- پیامدهای رازداری و افشای اسرار 346
- ضرورت ها 349
- انگیزه های افشای سرّ و راه درمان آن 350
- و اما راه درمان 351
- حلم و غضب 353
- اشاره 353
- تفسیر و جمع بندی 354
- ترجمه 354
- خشم و غضب در روایات اسلامی 360
- اثرات ویرانگر غضب و پیامدهای آن 363
- اسباب و انگیزه های غضب 366
- درمان غضب 368
- اقسام غضب 371
- حلم و بردباری 378
- عفو و انتقام 384
- اشاره 384
- ترجمه: 386
- تفسیر و جمع بندی 387
- عفو و انتقام در روایات اسلامی 397
- اقسام عفو 399
- 3- آثار عفو و ثمرات و انگیزه های آن 401
- طرق درمان انتقام جویی و کسب فضیلت عفو 403
- اشاره 404
- غیرت و بی غیرتی 404
- تفسیر و جمع بندی 405
- ترجمه 405
- غیرت در روایات اسلامی 408
- تعریف اقسام غیرت 410
- آثار غیرت در زندگی انسان ها 411
- اجتماع گرایی و انزواطلبی 413
- اشاره 413
- ترجمه: 414
- تفسیر و جمع بندی 415
- اجتماع گرایی و انزواطلبی در روایات اسلامی 422
- احادیث مخالف و معارض! 427
- طریق جمع بین آیات و روایات 428
- انگیزه ها و پیامدهای اجتماع گرایی و انزواطلبی 430
جدا سازد. همان گونه که ساختن یک سدّ مفید برای ذخیره آب ممکن است دهها سال طول بکشد اما ویران کردن آن با مواد منفجره در چند ساعت امکان پذیر است.
این سخن را با حدیثی
از امام صادق علیه السلام پایان می دهیم فرمود: «الساعِی قاتِلُ ثَلاثَهٍ قاتِلُ نَفْسِهِ وَ قاتِلُ مَنْ یُسْعی بِهِ وَ قاتِلُ مَنْ یُسْعی الَیْهِ؛ سعایت کننده هم قاتل خویشتن است، و هم قاتل کسی است که بر ضد او سعایت می کند و هم قاتل کسی است که در نزد وی از دیگری سعایت کرده است». «1»
بسیار می شود که سعایت نسبت به کسی در نزد شاهان و امراء واقعاً سبب قتل او می گردد، و در چنین صورتی سعایت کننده نیز قاتل خویشتن در پیشگاه خدا محسوب می شود و کسی که نزد او سعایت شده است به خاطر عدم تحقیق کافی، گویی به دست سعایت کننده به قتل رسیده است چون بی گناهی را کشته است.
توجه به این نکته لازم است که جمعی از بزرگان سعایت و نمامی را به یک معنی دانسته اند، در حالی که ممکن است فرقی در میان آن دو باشد (هر چند بسیار قریب الافق هستند) نمامی و سخن چینی آن است که میان دو دوست یا دو خویشاوند یا دو همکار را جدایی بیندازد ولی سعایت این است که نزد شخص بزرگی بدگویی از کسی کند و کار او یا جان او را به خطر بیندازد. لذا سعایت در بسیاری از روایات به عنوان سعایت نزد سلطان و مانند آن به کار رفته است.
اما نزدیک بودن افق هر دو معنی، سبب شده که تحت یک عنوان ذکر شود.
انگیزه های سخن چینی
این صفت رذیله مانند صفات دیگر پیوند ناگسستنی با بسیاری از رذائل اخلاقی دارد، از جمله آن ها حسد است، زیرا شخص حسود که نمی تواند آرامش زندگی دیگران را تحمل کند و از این که دوستان
دست به دست هم دادند و کارهای خود را به سرعت پیش می برند، یا خانواده ها و همسران که پیوند محبت قوی با هم دارند
______________________________
(1). خصال (مترجم) شیخ صدوق، صفحه 122 (باب الثلاثه).