اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 103

1- صرفه جویی مصرف نکردن معقول سرمایه

است که هدف آن حفظ شخصیت و کرامت است در حالی که بخل و خست مصرف نکردن بی هدف سرمایه است که به هدف ثروت اندوزی انجام می شود.

2- صرفه جویی قراردادن هر چیز در جای خود است یعنی بین درآمد و هزینه تعادل ایجاد می کند در حالی که بخل و خست ورزی اینگونه نیست.

3- شخص صرفه جو حتی مقدار کمی که در اختیار دارد می بخشد در حالی که شخص بخیل و خسیس همین مقدار را هم صرف نمی کند.

4- شخص صرفه جو مقدار کم اعطا می کند گرچه خواری بسیار بیند.

صفات بخیل

انسان بخیل موجودی است که با بقیه انسانها تفاوت دارد فردی با رفتار و شیوه ای اقتصادی خاص خود هدف اصلی او جمع آوری مال و ثروت است او آماده است که همه چیز را برای رسیدن به این هدف فدا کند و در یکی از گفتارهای منسوب به امام علی علیه السلام آمده است:

أبخل الناس بماله أجودهم بعرضه، بخیل ترین مردمان نسبت به ثروت شرح نهج البلاغه 20/328 ح 755. ? بخشنده ترین آنها یسبت به آبرویشان اند پس به خاطر ثروت اندوزی از ناموس خود چشم پوشی می کند زیرا بخیل در برابر همه چیز کریم است مگر نسبت به مال و ثروت این پیامد طبیعی بخل است در اینجا خبری را از مجله((گنس)) نقل می کنیم که آخرین رکوردها و آمارها را می نویسد هنریت گارین(1835-9161م) که بدون تردید خسیس ترین فرد دنیاست و سپرده های بانکی او تنها در یک بانک به 000/400/31 دلار می رسد به خاطر دیر رساندن پسرش به بیمارستان یک پای آن را قطع کردند چون به دنبال درمانگاه یا بیمارستانی بود که فرزندش را به صورت رایگان

عمل کنند و در تمام عمر خود برای آنکه پولی برای مصرف گاز ندهد سرد می خورد امام علیه السلام حق دارد که از شخص بخیل در شگفت باشد:- مجله گنس:ص 136. ?

عجبت للبخیل یستعجل الفقر الذی منه هرب و یفوته الغنی الذی ایاه طلب فیعیش فی الدنیا عیش الفقراء و یحاسب فی الاخره حساب الاغنیاء - کلمات قصار:121. ?