اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 119

عبارت است از اقداماتی که شخص می تواند با نگاهی دقیق زمینه های آن را در جامعه اسلامی بیابد و امام علیه السلام توانست با این اقدامات سایه فقر را از جامعه دور کند و فقیر را به سطح غنی برساند چون جامعه اسلامی جامعه ای غنی است و هر عضو این جامعه نیز باید غنی باشد و احساس نیاز نکند بر خلاف جوامع مارکسیستی که

جامعه را از نظر اقتصادی در یک سطح نگه می دارد ولی همه افراد جامعه نیازمند فقیرند و همه به دولت محتاجند و این دولت است که سرمایه های جامعه را در اختیار دارد و در چنین جوامعی تنها دولت ثروتمند است و اقدامات اقتصادی را که امام برای ریشه کنی فقر ترسیم می کند دارای سه جهت است:

جهت اول:اقداماتی که فرد باید انجام دهد(وظایف فرد)

جهت دوم: اقداماتی که جامعه باید به صورت یک مجموعه انجام دهد(وظایف جامعه)

جهت سوم:اقداماتی که دولت باید انجام دهد(وظایف دولت)

اول:وظایف فرد

1- طلب علم و دانش

بیشتر علل و انگیزه های فقر ریشه در جهل و بیسوادی دارد امروزه هر- دائره المعارف القران العشرین 7/35(دیدگاه دانشمند غربی توویکو) ? کاری نیازمند علم و دانش است کشاورزی اصلاح اراضی زدودن املاح و شخم زدن آن با ماشینهای پیشرفته زراعت مکانیزه مبارزه با آفات همگی نیازمند دانش است و بدون دانش کشاورزی پیشرفتی ندارد صنعت نیز چون کشاورزی بی نیاز از علم نیست زیرا هر چه را که انسان بخواهد بسازد اول باید دانش آن را داشته باشد امروزه علم توانسته است زمینه های صنعت را به شکل گسترده ای پیشرفت دهد به طوری که تولید امروز هزاران مرتبه با تولید دیروز متفاوت است.

کشورهای فقیر برای رسیدن به کاروان ترقی کشورهای بزرگ صنعتی تنها دانش و توابع آن را کم دارند این کشورها در گذشته از کشورهایی که امروز جزء کشورهای فقیر به شمار می آیند ضعیفتر و فقیرتر بودند و کشورهای اروپایی نیز پس از نهضت علمی که در قرن هفدهم میلادی برپا شد راه پیشرفت را پیمودند از اینجاست که اسلام برای علم و عالمان که در جامعه اسلامی جایگاه والایی دارند ارزش

و اهمیت قایل است علم مورد نظر اسلام علمی کاربردی و عملی و مرتبط با زندگی انسان است امام علی علیه السلام می فرماید: