اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 135

زندگی برای انسان چه لذتبخش است وقتی که از یتیمان زنان بیوه و پیران دستگیری می کند.

و از نعمتهای الهی بر بعضی از بندگان آن است که خداوند نیازهای مردم را بدست آنان بر آورده می سازد و این کار در نامه اعمالشان ذخیره می گردد و نه تنها ضرر نمی کنند بلکه چند برابر آنچه می بخشند به آنان باز می گردد زیرا در صورت وجود نقدینگی در دست فقرا حرکت اقتصادی بازار شتاب می گیرد و در نتیجه موجب افزایش ثروت می گردد بدین ترتیب حلقه های اقتصادی در نظام اسلامی مبتنی بر حس انسان دوستی و برادری صادقانه در گردش است.

دوم:ایجاد روحیه تعاون و همکاری

اسلام جامعه را بر اساس روحیه تعاون و همکاری پایه گذاری کرده است هر عضوی از جامعه با دیگری در ارتباط است و در زندگی به همنوع خود کمک و یاری می رساند و همگی با یکدیگر برادرند یا در دین و یا در انسان بودن وقتی که جامعه با روحیه برادری حرکت می کند حرکت جامعه رو به تکامل است و هر عضوی از آن مکمل عضوی دیگر و اسلام بسیاری از احکام اقتصادی خود را بر اساس ارزشهایی مبتنی بر تعون بر پا کرده که اگر آن ارزشها نبود قوانین اقتصادی در اجرا و عمل با مشکل روبرو می شد از جمله آنها می توان به مساقات،مزارعه،مضاربه و شرکت اشاره کرد که مبتنی بر همکاری و مشارکت دو جانبه

است مشارکت سرمایه و کار و سود و زیان حاصل از آن نیز متوجه هر دو طرف خواهد بود.

و در سایه این روحیه اجتماعی اسلام ربا را طرد می کند به خاطر آنکه شیوه ای در جهت بهره کشی جامعه است نه برای تعاون.

اسلام نیز بر اساس اصل تعون و با استفاده از ارزشهایی که از راه ایجاد روحیه همکاری،اخوت،بخشش و ایثار در جامعه فراهم کرده است مسئولیتهای سنگینی را برای به حرکت در آوردن چرخهای اقتصادی بر عهده جامعه می گذارد از اینرو شایسته بود که امام علی علیه السلام این روحیه را که در دوران تسلط فردی تقریبا از بین رفته بود احیا کند.

امام علیه السلام دیدگاه تعاون اقتصادی را با نیازهای متقابل مردم توجیه می کند.

زیرا انسانها به یکدیگر نیازمندند و انسانی از انسان دیگر بی نیاز نیست امام علیه السلام می فرماید:

لا تدع الله أن یغینک عن الناس فأن حاجات الناس بعضهم الی بعض متصله کاتصال الاعضاء فمتی یستغنی المرء عن یده أورجله ولکن أدع الله أن یغینک عن شرارهم - شرح نهج البلاغه:20/322 ح 695 ?