اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 153

محمد جواد مغنیه در شرح این گفتار می گوید:امام حقیقت ایمان و حل مسأله معیشت در این دنیا را با هم مرتبط دانسته است زیرا برنامه ریزی درست در زندگی به معنی انجام کار به بهترین وجه و جهت دهی تولید در مسیر سودمند و نافع آن است.- تفسیر کاشف:2/255. ?

6- مهاجرت و سفر

گاهی برای انسان به دلایلی دشوار است که در یک جا کار کند لذا در این صورت باید به جای دیگر برود تا در آنجا گشایش و راحتی ببیند:

و من یهاجر فی سبیل الله یجد فی الارض مرغما کثیرا وسعه؛ هر کس که در راه خدا مهاجرت کند در روی زمین برخورداریهای بسیار و گشایش خواهد یافت.- نساء:آیه 100. ?

همیشه کشورهایی هستند که بنا به دلایلی که بخشی از آن را ذکر کردیم بعضی تاز انسانها را به خود جذب نمی کنند و در کنار آن کشورهایی دیگری هستند که انسان را به خود جذب می کنند و زندگی خوب و راحتی را برای او فراهم می آورند امام علیه السلام در این باره می فرماید:

خیر البلاد ما

حملک؛ بهترین شهرها شهری است که تو را بپذیرد و در آن آسوده باشی.- کلمات قصار:434. ?

گویی که سرزمین ها و شهرها موجودی زنده با شعور و با احساسند و لذا انسان را می پذیرند و تحمل می کنند بنابر این در چنین سرزمین هایی معمولا انسان می تواند به خوبی و آسایش زندگی کند.

لذا وقتی که انسان به جای دیگر می رود و می تواند در آنجا زندگی راحتی داشته باشد هیچگاه احساس غربت نخواهد کرد بلکه غریب کسی است که نتواند روزی و معاش خود را فراهم کند گاهی انسان در وطن خود غریب است و نمی تواند روزی خود و خانواده اش را تأمین کند امام علیه السلام می فرماید:

الغنی فی الغربه وطن و الفقر فی الوطن غربه