اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 168

اگر توسعه کاری موثر و تلاشی همه جانبه باشد در این صورت انسان به انگیزه ای قوی نیاز دارد تا تواناییهای درونی خود را کشف و آشکار سازد و چه انگیزه ای قویتر از عقیده ای روشن که انسان را

جانشین و خلیفه خداوند در این هستی می داند و بزرگترین مسئولیتها را بر عهده او قرار می دهد و تقوی تنها راه پای بندی و حفظ این مسئولیت است و در عین حال عامل سعادتمندی انسان در زندگی است چه انسان تنها به نان زنده نیست و اگر توسعه به خاطر سعادت بشر است باید گفت که سعادتمندی انسان تنها در گرو اقتصاد نیست بلکه نیازمند چیزی فراتر از اقتصاد است.

دکتر ابراهیم دسوقی استاد علم اقتصاد در دانشگاههای مغرب می گوید:

((مسأله توسعه اقتصادی چنانکه به ذهن بعضی از مردم متبادر می شود تنها مسأله ای اقتصادی نیست بلکه مسأله ای عقیدتی،فرهنگی،سیاسی و اجتماعی و اخلاقی است و باید برای تحقق و استمرار آن محیط و بستر مناسب فراهم کرد چه بدون فراهم ساختن محیط و بستر مناسب نمی توان برای فرد و جامعه در مسیر طولانی و توانفرسای توسعه حرکت و پیشرفتی را تصور کرد.))- الاقتصاد الاسلامی مقوماته و منهاجه،ص 22. ?

لودویک ج مای اقتصاددان غربی نیز عقیده ای مشابه دارد می گوید:

((هر حکومتی که اعتقاد داشته باشد که آسایش و رفاه بشر در گرو امور مادی است و به این گمان که سعادت انسان را تأمین می کند؛ به تولید کالاهای اقتصادی بپردازد خطای فاحش است زیرا اشتباهست که حکومت ها بپندارند که توسعه و شکوفایی اقتصادی مشکلات بشریت را حل می کند در ادامه تأکید می کند که این اعتقاد مادی صرف برای ملتهای دنیا مصیبت و گرفتاری ببار می آورد.))- آشنایی با علم اقتصاد،ص 229. ?

اگر تاریخ را با دقت مطالعه کنیم و وقایع تاریخی را با دقت از نظر بگذرانیم در می یابیم که جهان امروز مدیون آن دسته از افرادی است که در دوره های

مختلف تاریخ ظهور کردند و با استفاده از استعدادها و توانمندیهای خود چرخهای زمان را به جلو راندند و اگر اینان نمی آمدند و توان خویش را ظاهر نمی ساختند و آنرا در جهت پیشرفت حیات انسان بکار نمی گرفتند ما امروز در شرایط خاص آغاز قرن بیست و یکم بسر نمی بردیم بلکه جهان امروز هنوز در ظلمات جهل و نادانی می زیست به فرض اینکه این مخترعان نمی آمدند و برای ما ماشین بخار، الکتریسیته و دیگر اختراعات بشری را پدید نمی آوردند تاریخ پیش از اینها از حرکت باز می ماند زیرا پیشرفت بشریت جبری و بدون دخالت اراده انسان صورت نمی گیرد بلکه بسته به اراده و قدت انسان است و اگر این اراده باز ایستد پیشرفت نیز متوقف می ماند به همین سبب اسلام برای انسان اهمیت بسیاری قائل است و او را اساس همه خوبیها قرار می دهد همانطور که اگر از وظیفه خود باز بماند اساس همه بدیهاست.

انسان و توسعه

ویژگیهای انسان توسعه گرا