اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 189

من فازبکم فقد فازوا بالسهم الأخیب و من رمی بکم

فقد رمی بأفوق ناصل، أصبحت و الله لاأصدق قولکم و لاأطمع فی نصرکم و لا أوعدالعدوبکم

هر که پندارد که به نیروی شما پیروز می شود، همانند کسی است که آن نیز از تیرهای قمار نصیب او شود که سودش از همه کمتر است و هر که شما رإ؛ ه 8 چون تیری به سوی دشمن افکند، تیری شکسته و بی پیکان را در کمان رانده، به خدا سوگند، به تیری به سوی دشمن افکند، تیری شکسته و بی پیکان را در کمان رانده، به خدا سوگند، به جایی رسیده ام که دیگر سخن شما را باور نمی کنم و به یاری شما امید نمی بندم، و دشمن را به شما بیم نمی دهم. - خطبه ها: 29. ?

در محور دوم اسلام تشویق می کند که عبادات به صورت دسته جمعی برگزار شود مانند: نماز جماعت، نماز عید، نماز استسقا، و نیز بر رفت و آمد زیاد به مساجد و به بیت الله الحرام که برای حفظ شخصیت جمعی امت اسلامی، تأکید شده است.

در محور سوم اسلام به بخشش و عطا تشویق می کند و آن را رمز نفوذ به دل جماعت به شمار می آورد، امیرالمومنین می فرماید: ((و علیکم بالتواصل و التباذل؛ بر شما باد پیوند با یکدیگر و زنها از پشت کردن به یکدیگر )) - نامه ها: 47. ?

امام علیه السلام به مالک اشتر سفارش می کند: ((و أسفح له فی البذل ما یزیل علته، و در بذل مال به او گشاده دستی به خرج ده تا گرفتاریش برطرف شود )) زیرا بخشش و بذل مال جامعه را به صلاح می کشاند، دشمنیها- نامه ها: 47. ? و کینه توزیها را از آن دور می کند.

و در توصیف

پارسایان می فرماید: ((یعطی من حرمه و یصل من قطعه؛ به آنکس که محرومش داشته، بخشش نماید، با هر که از او ببرد، پیوند کند)) - خطبه ها: 184. ?

و بدین معناست که شخصی متقی، مثبت است و می تواند بر احساسات خود غلبه کند، و هیچگاه ناخوشایندی او را به درهم شکستن جامعه نمی کشاند، بلکه اعتقاد به وحدت و با جمع بودن او را وا می دارد که جامعه را به سوی خیر رهبری کند، به همین جهت به کسی که او را محروم کند، بخشش و تفضل می کند و گذشته اش را به فراموشی می سپارد و آن را برای خود دلیلی برای محروم کردنش قرار نمی دهد و اگر همه مردم با او برخورد منفی داشته باشند، او با دیدی مثبت به همه می نگرد و همین دیدگاه مثبت جامعه را اصلاح می کند و از چنگال شر و رذیلت، رهایی می بخشد.

امام می فرماید: ((من بذل معروفه کثر الراغب الیه؛ هر که نیکی کند، مشتاقانش زیاد گردند.))