اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 217

لذا بایستی یک شورای برنامه ریزی مرکب از عالمان و حکیمان تشکیل گردد و از نزدیک وضعیت مردم را بررسی کند و نیازهای آنان را بشناسد، تا بتواند در زمینه تولید، برنامه ریزی درستی را به تولید کنندگان ارائه دهد در عهدنامه مالک اشتر، امام علیه السلام، در خصوص ساماندهی امور دست اندرکاران دولتی و مدیریت امور تولید، نکات ریزی را بیان می دارند امام می فرماید: ((واعلم أن الرعیه طبقات...)) - نامه ها: 53. ?

سپس به جزئیات مسائل مربوط به هر طبقه می پردازد، و مالک را از مهمترین مشکلات آنها آگاه می سازد و اینکه هر طبقه چگونه می تواند وظایفش را ادا کند و وظیفه هر طبقه با وظیفه مهم دولت یعنی آبادانی و توسعه چه ارتباطی دارد.

این عهدنامه، نوشته ای منحصر به فرد درباره اندیشه مدیریت اسلامی است و نیازمند تأمل و دقت ویژه ای است، تا بتوان وظایف اداری دولت را در خصوص آبادانی و توسعه از آن استخراج نمود این عهدنامه متضمن ضوابطی در زمینه مدیریت و ویژگیهای یک مدیر خوب است؛ اینکه چطور کارکنانش را کنترل کند و از مشکلات آنها آگاهی یابد و چگونه به آنها رسیدگی کند.

سپس امام علیه السلام ناهنجاریهای را که در حین کار گریبانگیر مدیر می شود، توضیح می دهد و راه حل آنها را تبیین می کند، این عهدنامه بحق سندی بی نظیر درباره نظام مدیریتی است و از افتخارات بشری محسوب می شود.

سوم: استفاده از روشهای نوین در پیشرفت فنی

امروزه هر پیشرفتی در گرو بکارگیری روشهای جدید و استفاده از دستگاهها و شیوه های نوین فنی است.بهره مندی از این شیوه ها، مدت زنان تولید را کاهش داده و در مقابل، تولیدات را افزایش داده است در حالی

که سرمایه در گذشته صرف دستمزدها می شد، و یا در مقابل شرایط جدید دچار نوسان می شد؛ اما امروز قبل از اینکه کارخانه ای راه اندازی شود می توان قیمت کالای تولیدی را برآورد یا اینکه فرآورده های کشاورزی که در گذشته تولید می شد، به سرمایه زیادی نیاز داشت در حالی که همان فرآورده امروز با هزینه بسیار کم تولید می شود، بدلیل آنکه دستمزدها کاهش یافته است و نیز همان سرمایه فرآورده های زیادی را به بازار عرضه می کند.

کشورهای صنعتی در پی بکارگیری فن آوری جدید به پیشرفت های چشمگیری دست یافتند و همه جا را از تولیدات متنوع کشاورزی و صنعتی پر کردند کشورهای جهان سوم نیز از روشهای نوین فنی غرب تقلید کردند و دچار نوعی دوگانگی در اقتصاد سنتی و مدرن شدند این دوگانگی آثار وخیمی را بر جای گذاشت، از جمله بیکاری گسترده و مهاجرت بی رویه از روستا به شهر، بخاطر اینکه تکنولژی را درست نیاموختند، بلکه از کشورهای صنعتی کورکورانه تقلید کردند.

کشورهای صنعتی از لحاظ اقتصادی پیشرفت کردند، چون آنان تکنولوژی را بوجود آوردند و آن را بکار گرفتند، ولی این کشورها تکنولوژی را وارد کردند بدون آنکه آمادگی کافی علمی استفاده از آن داشته باشند.

از اینرو باید گفت که تنها دانش می تواند کشورهای در حال توسعه را به تکنولوژی مناسب خود برساند، در حالی که وارد کردن تکنولوژی بدون اینکه این جوامع از لحاظ شناخت و دانش در سطح آن باشند، به منزله عنصر ناآشنایی خواهد بود که هر گاه وارد جامعه گردد، موجب بروز نگرانی و اضطراب خواهد بود و در جامعه اختلال ایجاد خواهد کرد لذا باید به دانشی دست یافت که