اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 231

- بیکاری و به تبع آن بروز مفاسد اجتماعی از جمله رواج دزدی و...

- در نتیجه از هم پاشیدگی جامعه و ناتوانی دولتها در حل این مشکل

این مشکلات کمبود مواد غذایی را هم به دنبال داشته که این کشورها را مجبور ساخته است تا که به استقراض خارجی از کشورهای صنعتی روی آورند. به عبارت روشنتر باید گفت: اندیشه صنعتی شدن نه تنها پیشرفت مطلوب اقتصادی را بدنبال نداشته، بلکه موجب از هم پاشیدگی جامعه و خانواده و وابستگی فاحش به کشورهای بیگانه شده است. این واقعیت کشورهای در حال توسعه است که شیوه غربی را در پیش گرفتند.

نگاهی کوتاه به

وضعیت اقتصادی این کشورها پرده از این مشکلات بر می دارد. در حالی که بهتر بود کشاورزی را فدای صنعت نمی کردند و خرابی روستا را به آبادانی شهر ترجیح نمی دادند. اکنون حال و روز این کشورها به حال کلاغی می ماند که خواست راه رفتن کبک را بیاموزد، راه رفتن خود را نیز از یاد برد بهتر بود این کشورها - که اساس اقتصادشان کشاورزی است برنامه های توسعه را به گونه ای تنظیم می کردند که صنعت تابع کشاورزی قرار می گرفت و پس از آنکه کشاورزی گسترش یافت، و در تأمین غذای خود به خود کفایی رسیدند، فعالیتهای صنعتی را توسعه دهند لذا کشورهایی باید به صنعت اولویت دهند که نمی توانند در زمینه کشاورزی فعالیت داشته باشند. از این رو باید کشورها را به دو دسته تقسیم کرد: دسته ای که در زمینه کشاورزی پیشرفت می کنند و گروهی که در زمینه حرکت می کنند و هر یک به نوبه خود به بشریت خدمت می کنند.

باید به جوامع بشری به عنوان جامعه ای واحد نگاه کرد که مرزها از میانشان برداشته شده است، به طوری که هر یک بتوانند در زمینه های مختلف توسعه با هم همکاری کنند و هر یک بنا به امکاناتی که در اختیار دارد، نقشی را در توسعه ایفا کند. در نتیجه کشورهایی که دارای سرمایه کشاورزیند، کشورهای غیر صنعتی باقی بمانند و کشورهایی که از این سرمایه محرومند، به صنعت روی آورند، این برنامه را می توان در میان قشرهای مختلف یک جامعه با توزیع وظایف و تقسیم کار بین آنها به اجرا در آورد. در اینجا بار دیگر به اهمیت برنامه ریزی اشاره می کنیم که باید بر اساس تعیین نیازهای

اهم و مهم تنظیم گردد. لذا پاره ای از کشورها باید به کشاورزی اولویت دهند که بیشتر کشورهای جهان سوم در این ردیف قرار دارند. این طرز تفکر با موضع اسلام که کشاورزی را اساس زندگی می داند و کشاورزان را گنجینه های زمین می خواند، هماهنگ است. همانطور که از رسول اکرم (ص) روایت شده است که فرمود:

((الزارعون کنوز الله فی أرضه؛ کشاورزان گنجینه های الهی در زمینند.)) - التهذیب: 1/384 روایت 259. ?

امیر المومنین علیه السلام نیز درباره کشاورزان به نیکی سفارش می کرد.- کلینی: کافی 5/284، روایت 3. ?

دوم: معیارهای نادرست