اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 29

خدمات

در جامعه اسلامی فعالیتهایی جریان دارد که نسبت به فعالیتهای اقتصادی که ذکر کردیم فعالیت ثانوی به شمار می آیند مانند:بافندگی(حیاکه) دوزندگی(خیاطه) جمع آوری هیزم(حطابه)و نظایر آن این کارها تا زمانی که به حرام آلوده نگردند و خدماتی را به مردم ارایه دهند،جزء عمل صالح اند چنانکه در احادیث وارد شده است امام علی(ع) هیزم جمع می کرد و آب می آورد و جارو می زد. پیداست که امام علی علیه السلام این کارها را در- صدوق:الفقیه 3/104/427. ? خانه انجام می دادند بخصوص جارو زدن با این وجود برای جمع آوری هیزم - خواه برای استفاده شخصی یا فروش آن - به صحرا می رفتند.

زن و کار

بدون تردید زن در تاریخ اسلام نقش اساسی داشت و به فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی می پرداخت تاریخ نامهای زنانی را برانی ما ذکر می کند که عطر می فروختند: همچون زینب عطاره و گفته اند که رسول اکرم - صلی الله علیه و آله و سلم - خطاب به او فرمود:

اذا فأحسنی و لا تغشی فانه أتقی لله و أبقی للمال - فروغ الکافی:1/713و بحارالانوار:72/134/116. ?

به هنگام فروش به نیکی بفروش و از غش در آن بپرهیز که این کار به تقوای الهی نزدیکتر است و موجب حفظ مال گردد.

تاریخ

نویسان ذکر می کنند که امیرالمومنین علی علیه السلام نیز زن را به کار ریسندگی تشویق می کرد و آن از حلال ترین کسبها می دانست واز ام حسن نخعی نقل شده است که می گفت:امیرالمومنین علی بن ابی طالب به من برخورد و گفت:چه کار می کنی ای ام حسن؟گفتم نخ می ریسم امام فرمود:

نخ ریسی از حلال ترین کسب هاست.- صدوق - تهذیب 6/382/1127. ?

در روایت ابراهیم نخعی آمده است:به زنی به نام ام بکر برخورد کرد که صبحدم بر در خانه نشسته بود و در دستش دوک نخ ریسی داشت به او گفت:ای ام بکر!آیا زمان آن نرسیده که این دوک را کنار بگذاری؟ در پاسخ گفت:چگونه آن را کنار بگذارم در حالی که شنیدم امام علی علیه السلام می فرمود:نخریسی از کسبهای پاک و حلال است. به نظر می آید که این تفسیر عیاشی 1/150/494. ? زنان در خارج منزل به کار اشتغال داشتند و این کارها برای سرگرمی نبوده بلکه منبع درآمد آنان محسوب می شده است بطوریکه امام علیه السلام از آنها به عنوان کسبهای پاک و حلال تعبیر می کند خلاصه آنچه از این روایات فهمیده می شود آنست که اسلام به زن اجازه داده است تا برای تامین هزینه های زندگی در شرایط معینی کار کند و در شرایط عادی نیز اگر اجازه همسر را بدست آورد می تواند به هر کار مناسب و یا کاری که شرع آن را معین کرده بپردازد.