اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 33

و بالاتر آنکه سخن امام تنها وسیله شناخت دادن و نصیحت کردن مردمان است.و خلاصه کلام آنکه:

ان لله عبادا یختصهم بالنعم لمنافع العباد فیقرها فی أیدیهم ما بذلوها فاذا منعوها نزعها منهم ثم حولها الی غیرهم؛

خداوند بندگانی دارد که برای سود رساندن به مردم نعمتهای مخصوصی را در اختیارشان قرار می دهد و تا هنگامی دست بخششگر دارند آن نعمتها در دستشان باقی می گذارد و چون از بخشش دریغ ورزند نعمت از آنان باز می گیرد و بدست دیگران می سپارد.- کلمات قصار417. ?

ثروت

اقتصاد دانان در تعریف ثروت می گویند:چیز مادیی که برای انسان سود آور باشد و ثروت را به چیزهای مادی محدود می کنند تا تواناییهای معنوی انسان را از آن خارج کنند جیفرسون اقتصاد دان معروف می گوید:((بارها شنیدیم که زمین سرمایه است هوش سرمایه است و... این اشتباه فاحش است

زیرا اطلاق سرمایه به زمین هوش و دیگر چیزها معنی ندارد مگر اینکه بگوییم بعضی از مردم از زمین و یا از چیزهایی که هوش خود را در آن به کار می برند روزی می خورند همانطور که سایر مردم با سود سرمایه شان زندگی می کنند.))- همان مأخذ:ص 81. ?

این سخن مرا به شگفتی وا می دارد چه اگر زمین برای انسان سود آور است چرا آن را ثروت و سرمایه به شمار نیاوریم.

اول:باید مادی باشد تا ثروتهای معنوی از قبیل هوش و نظایر آن را از دایره ثروت خارج کنند.

دوم:سودی در برداشته باشد تا چیزهایی را که نمی توان از آن سود برد از آن خارج کنند:مانند صحراها و حیواناتی که مضرند و سودی نمی رسانند.

سوم:کمیاب باشد تا هوا و آب را شامل نگردد زیرا اگر چه آب ماده ای حیاتی و سودمند است ولی بسیار فراوان است و به عنوان ثروت به حساب نمی آید.