اندیشه های اقتصادی در نهج البلاغه صفحه 52

و بعضهم یحب تثمیر المال و یکره انثلام المال

و گروهی افزونی سرمایه را دوست دارند و کاستی آن را نمی پسندند.

یعنی دوست دارند که سرمایه شان را با سود و بهره افزایش دهند و کاستی سرمایه را نمی پسندند و این گفتار به ما نشان می دهد و جایی برای شک و تردید باقی نمی گذارد که بهره برداری به مفهوم اقتصادی در حیات اقتصاد اسلامی معروف بوده است این امر گستردگی دیدگاه اسلام به اقتصاد را نشان می دهد و به ویژه دیدگاه گسترده و همه جانبه اقتصادی امام علی(ع) را می رساند شاید سرمایه گذاری از بیشترین چیزهایی باشد که اقتصاد دانان در فعالیت در زمان امام علی(ع) نیز بوده و وضعیتی بهتر از امروز داشته است حاکم اسلامی دیگران را به این کار به سبب داشتن بهره های اقتصادی می کرده است.

توزیع

پس از آنکه از مالکیت کار و منابع طبیعی و تاثر متقابلی که هر یک از این عوامل در روند تولید یا بهره برداری دارند سخن گفتیم اکنون زمان آن رسیده که از توزیع که معیار مقایسه مکتبهای اقتصادی است سخن بگوییم تا نموداری را که برای عوامل اقتصادی ترسیم کردیم کامل گردد زیرا شیوه ای

که هر نظام اقتصادی برای توزیع در جامعه در پیش می گیرد نشانگر میزان انسانی بودن آن نظام است.

نظام اقتصادی سرمایه داری سرانه تولید اقتصادی را به شکل پاداشهایی متناسب با عوامل تولید یعنی سرمایه مواد اولیه کار و کار فرما در اختیار قرار می دهد اما نظام سوسیالیستی نیاز را مبنای توزیع سرانه ثروت می داند اسلام راه میانه را بر می گزیند ضمن اینکه عوامل تولید را که در نظام سرمایه داری است با اندکی اصلاح مد نظر قرار می دهد ولی در عین حال از اهمیت نیاز در تولید هم غافل نیست

مبنای توزیع ثروت از دیدگاه اسلام دو چیز است:اول:کار،دوم:نیاز.

عوامل تولید نیز به دو صورت هستند اول سرمایه ای که برای تولید در اختیار کارگر قرار می گیرد و او در سود و زیان سرمایه شریک می شود و در قالب مضاربه انجام می پذیرد و صاحب سرمایه حق ندارد که باقی ماندن سرمایه اش را شرط کند و اگر شرط کند کارگر اصل سرمایه را بدو برگرداند ولی مالک حقی در سود سرمایه نخواهد داشت امام علی علیه السلام می فرماید:

من ضمن تاجرا فلیس له الا راسماله،کسی که به تاجر ضمانت می دهد نصیبی جز سرمایه نمی برد.- وسایل الشیعه 13/186/ج 1. ?