روز شمار زندگانی امام حسین علیه السلام‌ صفحه 1

مقدمه‌

حادثه‌اي مانند رويداد خونين نينوا كه رهبر قهرمانش حسين بن علي (ع) است،بزرگ‌ترين ذخيره انسانيت در گذرگاه قرن‌ها است. رويداد عاشورا تنها يك جنگ نابرابر،يك داستان غم‌انگيز و يا فاجعه نبود، بلكه جلوه‌اي از كمال و جمال الهي بود كه در چهره انسان‌هايي تجسم يافت و در منظر اهل نظر به نمايش گذارده شد. رخداد عاشورا چونان نهضت‌هاي عدالت خواهانه و اصلاح طلبانه انسان‌هاي مجاهد نبود، بلكه عصاره همه بعثت‌ها، نهضت‌ها، انقلاب‌هاي مردان الهي بود كه در سرزمين تفتيده طف رخ نمود.تبلور دو انديشه، دو اعتقاد و دو جريان تاريخي كه در چهره دو گروه يا دو پيشوا ترسيم مي‌شود. جنگ امام نور با امام نار، درگيري انسان صالح و مصلح با انسان فاسد و مفسد،رويارويي فضيلت‌ها با رذيلت‌ها.اين واقعه با آن كه بيش از نيم روز طول نكشيد، نقل‌مجالس گوناگون در همه روزگاران شد. تاريخ، جنگ‌هاي بزرگ، كشمكش‌هاي دراز و خونريزي‌هاي سهمگين،بسيار ديده است، اما هيچ كدام به اندازه اين رويداد كوتاه،بحث‌انگيز و عبرت‌آموز نبوده است. انديشه و رفتار امام حسين (ع) در همه ابعاد اسوه مي‌باشد. و راهي كه حسين (ع) در تعريف زندگي نشان داد، راه حريت و عزت است و پرچمي كه برافراشت، فرا راه آزاديخواهان و عزت جويان تا قيام قيامت است. رسالت سياسي حسين (ع) در آن دوران تاريك اين بود كه سلطنت شوم امويان را رسوا سازد و سرزمين‌هاي اسلام و مرزهاي قرآن و مصالح اهل قبله را از آنان بستاند تا اسلام و مسلمانان از آن فتنه و تباهي خلاصي يابند.در اين نوشتار برآنيم تا روز شمار حوادث زندگي امام حسين (ع) را با تكيه بر بخش آخر زندگاني آن حضرت؛ يعني دوره آغاز قيام تا شهادت حسين (ع) با بهره‌گيري از منابع و اطلاعات موجود مورد بررسي قرار دهيم.

از ولادت تا امامت (50-4 هجري)

ولادت امام حسين‌

سومين پيشواي شيعيان در روز سوم شعبان سال چهارم هجري در مدينه ديده به جهان گشود. پس از ولادت آن حضرت، پيامبر (ص) از ديدار وي خرسند شد و او را «حسين» ناميد. حسين (ع) از نظر والائي نسب و حسب از چنان مقامي برخوردار است كه هيچ‌كس به آن مقام نمي‌رسد. چراكه آن حضرت از حيث نسب ممتازترين انسان است و جدش رسول خدا (ص)، مادرش حضرت فاطمه زهرا3، پدرش علي مرتضي، برادرش حسن مجتبي، خواهرش زينب كبري و همسرش ـ بنا بر برخي روايات ـ شهربانو دختر بزرگ يزدگرد پادشاه ساساني است و اين نسب براي احدي نيست. رشيد،طبيب،زكي ثار الله و سيد الشهداء از القاب ايشان است و كنيه آن امام ابي عبدالله است.

حسين در عصر پيامبر (11-4 هجري)

امام حسين (ع) حدود هفت سال از عمر شريف خود را در زمان حيات پيامبر گرامي اسلام سپري كرد. روايت‌هاي بسياري در مورد مقام ارجمند حسن و حسين در پيشگاه پيامبر (ص) وجود دارد، كه منابع اهل سنت و شيعه به آن اشاره كرده‌اند.رسول‌خدا (ص) سخت به حسين و برادرش اظهار علاقه كرده و با جملاتي كه درباره آن‌ها فرمودند، گوشه‌اي از فضايل آن‌ها را براي اصحاب بازگو كردند. اكنون در آثار حديثي،شمار زيادي فضيلت براي امام حسين (ع) نقل شده است كه بسياري از آن‌ها نظير«الحسن و الحسين سيدا شباب اهل الجنه» متواتر بوده و يا فراوان نقل شده است.

حسين در عصر خلفا (ابوبكر، عمر، عثمان، 11ـ35 هجري)

امام حسين (ع) پس از رحلت پيامبر (ص) با حوادث تلخ و ناگواري چون ماجراي سقيفه بني ساعده و غصب خلافت اسلامي، غصب فدك و شهادت مادرش حضرت زهرا (س) روبه رو گرديد. در عصر حكومت خلفا كه حدود بيست و پنج سال به طول انجاميد، همراه پدر بزرگوارش امام علي (ع) در ابعاد گوناگون و جبهه‌هاي مختلف از حريم‌حق و عدالت دفاع مي‌كرد و با استفاده از هر فرصتي به مبارزه با جناح باطل و افشاي‌ماهيت دشمن و مقابله با تبليغات انحرافي دشمنان مي‌پرداخت. بنا به اظهار منابع،حسين(ع) در دوره خلفا به سبب عنايات و عواطف مشهوري كه از رسول خدا (ص) نسبت به او ديده بودند، بسيار مورد احترام بود.از جمله وقايعي كه حسين (ع) در دوره خلافت ابوبكربن ابي قحافه (13-11 ه.ق) در آن مشاركت داشت، اين بود كه آن حضرت كه در آن هنگام دوران كودكي را مي‌گذراند،همراه برادرش حسن (ع) در معيت مادرشان حضرت زهرا (س) براي مطالبه فدك، نزد ابوبكر رفتند و به عنوان شاهد، گواهي دادند كه فدك از آن فاطمه (س) است. به گونه‌اي كه خليفه پذيرفت ولي با مداخله عمر گواهي آنان مورد قبول واقع نشد. يكي ديگر از موارد فعاليت حسين (ع)، همراهي با اقدامات پدر براي گرفتن حق خود (خلافت و رهبري امت) بود. در دوران خلافت عمر بن خطاب (23-13 ه.ق) نيز روايت‌هاي بسياري در مورد اعتراض حسين (ع) به خليفه در مورد غصب مقام خلافت آمده است.در مورد شركت امام حسين (ع) در فتوحات دوران خلفا اتفاق نظر وجود دارد،برخي منابع معتقدند كه آن حضرت و برادرش امام حسن (ع) در فتح طبرستان و شمال آفريقا مشاركت فعال داشته‌اند. نكته ديگري كه در دوران خلافت عمر در مورد امام‌حسين (ع) مطرح است، ازدواج آن حضرت با شهربانو،يكي از دختران يزدگرد سوم،آخرين پادشاه ساساني است، كه در اين مورد هم نظرات مختلف و گاه متضادي ابرازشده است.امام حسين (ع) كه در دوران خلافت عثمان بن عفان (35-23 ه.ق) دوران جواني را مي‌گذراند، در همراهي با پدر و برادرش،هيچ گاه خلافت و روش عثمان رانپذيرفت، بنا به اظهار منابع، وقتي خليفه سوم، ابوذر غفاري ـ يكي از صحابه پيامبر (ص) ـ را به سبب اعتراض به روش وي از مدينه به ربذه تبعيد كرد، با وجود دستور خليفه مبني برعدم بدرقه ابوذر، علي (ع) همراه جمعي از ياران،از جمله حسن و حسين به بدرقه ابوذر شتافتند و در همان هنگام امام حسين (ع) طي سخناني، آشكارا مخالفت خود را با روش عثمان اعلام كرد. در ماه‌هاي پاياني خلافت عثمان و زماني كه شورشيان، خانه خليفه را محاصره كردند و مانع رسيدن آب به خانه خليفه شدند، كساني كه قدرت داشتند تا راهي از ميان شورشيان باز كرده و به خانه عثمان آب برسانند، امام حسن و حسين (ع) بودند.