شرح زیارت اربعین صفحه 129

الهی.

8- ایمان و اعتقاد به آخرت. 9- تواضع در مقابل خداوند، انبیاء و ائمه و مردم.

10- عدم فرار از حق. 11- سلام به دیگران. 12- مطالعه در سرنوشت متکبّران. 13- تمرین و ممارست. 14- توجّه به آیات و روایاتی که شدیداً متکبّران را مورد سرزنش قرار داده است. 15- توجّه به سیره انبیاء و ائمه اطهار صلی الله علیه و آله وسلم در برخورد آنها با مردم. 16- ساده زیستی و ساده پوشی. 17- همنشین شدن با فقراء و زیردستان. 18- یاد مرگ. 19- عیادت از مریض. 20- فکر در اینکه از چه چیز خلق شده و چه هست و کجا می رود. امام سجاد علیه السلام می فرماید: «عَجَباً لِلْمُتَکَبِّرِ الْفَخُورِ الَّذِی کَانَ بِالْأَمْسِ نُطْفَهً ثُمَّ هُوَ غَداً جِیفَه»(1)

(عجب است از متکبّر بر خود بالنده، که دیروز نطفه ای بوده و سپس هم او در فردای مرگِ خود، مردار گندیده ای است). 21- اینکه خود را همیشه نیازمند به خدا بداند، همانطور که قرآن می فرماید: {یا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمیدُ}(2) «ای مردم، شما به خدا نیازمندید، و خداست که بی نیازِ ستوده است». وقتی خود را نیازمند به خداوند بداند، در همه چیز و همیشه، نتیجه اش این می شود که من چیزی از خود ندارم که بخواهم تکبّر کنم. چنانچه خداوند می فرماید: {وَ ما بِکُمْ مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنَ اللَّهِ}(3)

«و هر نعمتی که دارید از خداست». و نیز می فرماید: {ما أَصابَکَ مِنْ حَسَنَهٍ فَمِنَ اللَّه}(4)

«هر چه از خوبی­ها به تو می رسد از جانب خداست». 22- برای مردها انجام کارهای منزل. 23- همکاری با زیر دستان. به هر حال باید مواظب این دام بزرگ شیطان بود. چنانچه امام علی علیه السلام می فرماید: «الْکِبْرُ مَصْیَدَهُ إِبْلِیسَ الْعُظْمَی»(5)

(کبر دام بزرگ ابلیس است).

امّا هوای نفس:

1- . الکافی، ج2، ص328.
2- . فاطر، 15.
3- . نحل، 53.
4- . نساء، 79.
5- . غرر الحکم و درر الکلم، ص60.