احکام قرآنی صفحه 79

((اللّهُمَّ جافِ الاَْرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ اِلَیْکَ روُحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَاَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ.)) (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 629) 20 - مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد می‌کند: «اِنّا لله وَاِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَ» بگوید، و برای میّت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 632) 21 - گفتن «الله اکبر» در اول هر نماز، واجب و رکن است و باید حرف الله و حروف اکبر و دو کلمه «الله» و «اکبر» را پشت سرهم بگوید و نیز باید این دو کلمه به عربی صحیح گفته شود و اگر به عربی غلط بگوید یا مثلاً ترجمه آن را به فارسی بگوید صحیح نیست. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 970) 22 - اگر انسان بخواهد «الله اکبر» را به چیزی که بعد از آن می‌خواند مثلاً به بسم الله الرّحمن الرّحیم بچسباند بهتر است حرف "ر" اکبر را پیش بدهد. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 972) 23 - اگر وقت نماز تنگ باشد یا انسان ناچار شود که سوره را نخواند مثلاً بترسد که اگر سوره را بخواند دزد یا درنده یا چیز دیگری به او صدمه بزند، نباید سوره را بخواند و اگر در کاری عجله داشته باشد می‌تواند سوره را نخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1000) 24 - اگر عمداً سوره را پیش از حمد بخواند، نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پیش از حمد بخواند و در بین آن یادش بیاید باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد، سوره را از اوّل بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1001) 25 - اگر حمد و سوره یا یکی از آنها را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1002) 26 - اگر در نماز، یکی از چهار سوره‌ای را که آیه سجده دارد و در مسایل قبل گفته شد عمدا بخواند، نمازش باطل است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1004) 27 - اگر اشتباها مشغول خواندن سوره‌ای شود که سجده واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیه سجده بفهمد، باید آن سوره را رها کند و سوره دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید در بین نماز، بنابر احتیاط با اشاره، سجده آنرا بجا آورد و به همان سوره که خوانده اکتفا نماید. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1005) 28 - اگر در نماز آیه سجده را بشنود و با اشاره سجده کند، نمازش صحیح است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1006) 29 - اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره ((قل هو الله احد)) یا سوره ((قل یا أیها الکافرون)) شود نمی‌تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند، ولی در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه، اگر از روی فراموشی، به جای سوره جمعه و منافقین؛ یکی از این دو سوره را بخواند تا به نصف نرسیده می‌تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقین را بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1009) 30 - اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه، عمداً سوره ((قل هو الله احد)) یا سوره ((قل یا أیها الکافرون)) بخواند؛ اگرچه به نصف نرسیده باشد بنابر احتیاط واجب، نمی‌تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقین را بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1010) 31 - اگر در نماز، غیر سوره ((قل هو الله احد)) و ((قل یا أیها الکافرون)) سوره دیگری بخواند تا به نصف نرسیده می‌تواند رها کند و سوره دیگری بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1011) 32 - اگر در نماز مقداری از سوره را فراموش کند یا از روی ناچاری مثلاً به واسطه تنگی وقت یا جهت دیگر، نشود آن را تمام کند، آن سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند، اگرچه از نصف گذشته باشد یا سوره‌ای را که می‌خوانده ((قل هوالله احد)) یا ((قل یا أیها الکافرون)) باشد. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1012) 33 - اگر کسی در خواندن حمد و سوره، بیشتر از معمول صدایش را بلند کند مثل آنکه آنها را با فریاد بخواند، نمازش باطل است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1017) 34 - اگر یکی از کلمات حمد یا سوره را نداند یا عمدا آنرا نگوید یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید مثلا به جای "ض"، "ظ" بگوید یا جایی که باید بدون زیر و زبر خوانده شود زیر و زبر بدهد یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1021) 35 - اگر زیر و زبر کلمه‌ای را نداند باید یاد بگیرد، ولی اگر کلمه‌ای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند، یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه‌ای به ((س)) است یا به ((ص)) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند مثل آنکه در ((اهدنا الصراط المستقم)) مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است. مگر آنکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع، بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1023) 36 - اگر در کلمه‌ای واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه "ء" باشد مثل کلمه سوء، بهتر است آن واو را مدّ بدهد یعنی آن را بکشد و همچنین اگر در کلمه‌ای الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل جاء، بهتر است الف آن را بکشد و نیز اگر در کلمه‌ای "ی" باشد و حرف قبل از "ی" در آن کلمه زَبَر داشته باشد و حرف بعد از "ی" در آن کلمه همزه باشد مثل جیء، بهتر آن است "ی" را با مدّ بخواند و اگر بعد از این واو و الف و "ی" به جای همزه "ء" حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر و زَبَر و پیش ندارد باز هم بهتر آن است که این سه حرف را با مدّ بخواند مثلاً در ((ولا الضّالّین)) که بعد از الف حرف لام ساکن است بهتر آن است که الف آن را با مدّ بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1023) 37 - اقوی این است که لازم نیست در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون را مراعات نماید و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمه‌ای را بگوید و بین آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد مثل بگوید الرحمن الرحیم و میم الرحیم را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید مالک یوم الدین، و معنی وصل به سکون این است که زیر یا زبر یا پیش کلمه‌ای را نگوید و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند مثل آنکه بگوید الرحمن الرحیم و میم الرحیم را زیر ندهد و فورا مالک یوم الدین را بگوید. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1025) 38 - هر گاه شک کند که آیه یا کلمه‌ای را درست گفته یا نه اگر به چیزی که بعد از آن است مشغول نشده، باید آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید و اگر به چیزی که بعد از آن مشغول شده چنانچه آن چیز رکن باشد مثل آنکه در رکوع شک کند که فلان کلمه از سوره را درست گفته یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند و اگر رکن نباشد مثلا موقع گفتن ((الله الصمد)) شک کند که ((قل هو الله احد)) را درست گفته یا نه، باز هم می‌تواند به شک خود اعتنا نکند. ولی اگر احتیاطا آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید اشکال ندارد و اگر چند مرتبه هم شک کند، می‌تواند چند بار بگوید اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگوید بنابر احتیاط واجب باید نمازش را دوباره بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1037) 39 - مستحب است در رکعت اول پیش از خواندن حمد بگوید: ((اعوذ بالله من الشیطان الرجیم))، و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر برای غیر امام جماعت ((بسم الله)) را بلند نگوید و حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آیه وقف کند، یعنی آنرا به آیه بعد نچسباند و در حال خواندن حمد و سوره به معنای آیه توجه داشته باشد. اگر نماز را به جماعت می‌خواند بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادی می‌خواند، بعد از آنکه حمد خودش تمام شد، بگوید:

((الحمد لله رب العالمین)) و بعد از خواندن سوره ((قل هوالله أحد)) یک یا دو یا سه مرتبه ((کذالک الله ربی)) یا سه مرتبه ((کذالک الله ربنا)) بگوید و بعد از خواندن سوره کمی صبر کند، بعد تکبیر پیش از رکوع را بگوید یا قنوت را بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1038) 40 - مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول سوره ((انا انزلناه)) و در رکعت دوم سوره ((قل هو الله احد)) را بخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1039) 41 - مکروه است انسان در تمام نمازهای یک شبانه روز سوره ((قل هوالله احد)) را نخواند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1040) 42 - در نماز، خواندن سوره ((قل هو الله احد)) به یک نفس، مکروه است. چنانکه خواندن مد هم با یک نفس، مکروه است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1041) 43 - سوره‌ای را که در رکعت اول خوانده، مکروه است که در رکعت دوم بخواند ولی اگر سوره ((قل هو الله احد)) را در هر دو رکعت بخواند، مکروه نیست. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1042) 44 - قرآن خواندن در سجده مکروه است. و نیز مکروه است برای برطرف کردن گرد و غبار، جای سجده را فوت کند. و اگر در اثر فوت کردن دو حرف از دهان بیرون آید نماز باطل است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1113) 45 - در چهار سوره از قرآن مجید آیه سجده است. در سوره‌های - والنجم"53" - اقرأ "96" - تنزیل "32" - حم سجده "41" - و هر گاه انسان آیه سجده را بخواند یا گوش کند باید فورا به سجده رود، و اگر فراموش کرد، هر زمان یادش آید سجده واجب است و اگر گوش ندهد، بلکه آیه سجده به گوشش بخورد، بنابر احتیاط واجب باید سجده کند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1114) 46 - اگر انسان موقعی که آیه سجده را می‌خواند، از دیگری هم بشنود باید دو سجده انجام دهد. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1115) 47 - در غیر نماز اگر در حال سجده آیه سجده را بخواند یا به آن گوش بدهد، باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده کند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1116) 48 - اگر آیه سجده را از رادیو، تلویزیون یا ضبط صوت بشنود باید سجده کند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1117) 49 - بنابر احتیاط واجب در سجده واجب قرآن، نمی‌شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد. ولی سایر شرایطی که در سجده نماز لازم است در این سجده واجب نیست. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1118) 50 - در سجده واجب قرآن باید طوری عمل کند که بگویند سجده کرده یعنی نیت و صورت ظاهری سجده کفایت می‌کند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1119) 51 - هر گاه در سجده قرآن پیشانی را بقصد سجده به زمین بگذارد، اگر چه ذکر نگوید کافی است و گفتن ذکر مستحب است و بهتر است بگوید: ((لا اله الا الله حقاً حقاً، لا اله الا الله ایماناً و تصدیقاً، لا اله الا الله عبودیةً ورقاً سجدت لک یارب تعبداً و رقاً، لا مستنکفاً و لا مستکبراً بل انا عبدٌ ذلیلٌ ضعیفٌ حائفٌ مستجیرٌ. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1120) 52 - سجده واجب قرآن، تکبیرة الاحرام، تشهد و سلام ندارد لیکن احتیاط واجب آن است که پس از سر برداشتن از سجده، تکبیر بگوید. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1121) 53 - مستحب است انسان بعد از نماز مقداری مشغول تعقیب یعنی خواندن ذکر و دعا و قرآن شود و بهتر است پیش از آنکه از جای خود حرکت کند و وضو و غسل و تیمّم او باطل شود، رو به قبله تعقیب را بخواند و لازم نیست تعقیب به عربی باشد؛ ولی بهتر است چیزهایی را که در کتابهای دعا دستور داده‌اند بخواند و از تعقیبهائی که خیلی سفارش شده است، تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) است که باید به این ترتیب گفته شود: 34 مرتبه الله اکبر، 33 مرتبه الحمد لله، 33 مرتبه سبحان الله. و می‌شود سبحان الله را پیش از الحمد لله گفت ولی بهتر است بعد از الحمد لله گفته شود. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1144) 54 - خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سوره‌ای که سجده واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد و نیز دعا کردن در نماز، اشکال ندارد، ولی احتیاط واجب این است که به عربی باشد. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1157) 55 - در نماز، اگر در بین خواندن آیه‌ای شک کند که آیه پیش از آنرا خوانده یا نه و یا وقتی آخر آیه را می‌خواند شک کند که اول آنرا خوانده یا نه باید به شک خود اعتنا نکند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 1191) 56 - قرآن، انگشتر و شمشیر میت و لباسی را که پوشیده یا برای پوشیدن گرفته و دوخته است، اگر چه نپوشیده باشد، مال پسر بزرگتر است. و اگر میت از آن چهار چیز، بیشتر از یکی دارد مثلا دو قرآن یا دو انگشتر دارد، چنانچه مورد استعمال است یا برای استعمال مهیا شده، مال پسر بزرگتر است. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 2855) 57 - اگر پسر بزرگ میت بیش از یکی باشد مثلا از دو زن او در یک وقت دو پسر به دنیا آمده باشد. باید لباس و قرآن و انگشتر و شمشیر میت را به طور مساوی بین خودشان قسمت کنند. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 2856) 58- اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد می‌دهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمی‌شود، پس اگر توقف ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن. (رساله آیت الله فاضل لنکرانی - مساله 2867)

احکام متفرقه قرآنی

احکام متفرقه قرآنی

1 - نامهای دیگر خداوند یکتا مانند: رحمن، رحیم، قدیر، بصیر، خالق اگر بعنوان کلمه قرآنی و یا اسم خداوند نوشته شده باشد همانند خط قرآن بوده و تماس بدن با آن بدون طهارت حرام است. (کتاب حریم نور) 2 - اسماء مقدسه پیشوایان معصوم (چهارده معصوم صلوات الله علیهم اجمعین) نیز مانند آیات قرآن و نامهای خداوند و اسامی پیشوایان معصوم، بدون قصد قرآنی و اسامی مقدسه، نوشته شود تماس بدن با آنها بدون طهارت مانعی ندارد مانند: موسی، مریم، حق، کریم، فاطمه، که در نوشتن آنها مقصد دیگری داریم. (کتاب حریم نور) 3 - کسی که می‌خواهد با انگشت خود کلمه‌های قرآن را روی چیزی بنویسد، اگر اثر انگشت او باقی می‌ماند باید طهارت داشته باشد. (کتاب حریم نور) 4 - خوردن تمام یا قسمتی از کلمه‌های قرآنی که روی نان یا شیرینی و یا هر خوراکی دیگر نوشته شده، اشکالی ندارد به ویژه اگر به قصد شفای از بیماری باشد. ولی باید در حال طهارت خورده شوند. (کتاب حریم نور) 5 - اگر کسی بخواهد کلمه یا حرفی از قرآن را بر بدن خود بنویسد، واجب است طهارت داشته باشد. (کتاب حریم نور) 6 - باقی ماندن خط یا حرفی از قرآن بر بدن کسی که طهارت ندارد، حرام است و واجب است پیش از آنکه طهارت او از بین برود، آن را محو کند. (کتاب حریم نور) 7 - اگر کلمه‌های قرآن به گونه‌ای نوشته شود که در زیر صفحه (کاغذ یا فلزی) ایجاد برجستگی مستقیم یا معکوس نماید. چنانچه بر جستگی ها خوانا باشند، مس آنها بدون طهارت حرام است. (کتاب حریم نور) 8 - مس حروفی که در قرآن خوانده نمی‌شود مانند: الف در کلمه قالوا بدون طهارت حرام است. (کتاب حریم نور) 9 - دست زدن با تماس بدن انسان با جلد نوار ضبط صوت و نوار فیلم ویدئو که قرآن روی آن ضبط شده باشد بدون طهارت اشکالی ندارد. (کتاب حریم نور) 10 - اگر خط قرآن را با شیشه یا زر ورق و یا چیز دیگر پوشانده باشند دست کشید روی آن بدون طهارت اشکالی ندارد و همچنین تماس بدن انسان با خطوط قرآن که در آینه افتاده باشد مانعی ندارد. (کتاب حریم نور) 11 - در حرام بودن تماس بدن انسان با خط قرآن بدون طهارت فرق نمی‌کند که قرآن روی کاغذ نوشته شده باشد یا جسم دیگری به صورت بریده کاغذ باشد یا گچ، یا هر جسم دیگری، برجسته باشد یا گود، بر روی فیلم باشد یا اسلاید یا از فیلم و اسلاید بر روی پرده و یا دیوار انعکاس یابد یا با جوهری غیر جوهرهای معمولی نوشته شده باشد، مانند آب زعفران و یا آب پیاز (در صورتی که آب پیاز با حرارت رنگین و مشخص شده باشد). (کتاب حریم نور) 12 - اگر به منظور آموزش، قرآن را در دسترس بچه‌ها قرار دهند، هر چند بدانند که بچه‌ها خط قرآن را مس می‌کنند اشکالی ندارد. (کتاب حریم نور) 13 - در حرام بودن تماس بدن انسان با خط قرآن، میان عضوهای ظاهری بدن با عضوهای درونی مانند: زبان و دندان، فرقی نیست. (کتاب حریم نور) 14 - اگر کسی آیه سجده را بشنود و یا با چشم بر آن مرور کند و یا از ذهن خود بگذراند، چون مشغول خواندن آن نیست سجده بر او واجب نمی‌شود. (کتاب حریم نور) 15 - اگر کسی بجهت همهمه و سر و صدا و... کلمات آیه سجده را مبهم و نامشخص بشنود سجده بر او واجب نیست، اگر چه بهتر است در این حالت نیز سجده کند. (کتاب حریم نور) 16 - کسی که آیه سجده را بیش از یکبار بخواند و یا بشنود باید برای هر بار سجده را تکرار کند. (کتاب حریم نور) 17 - اگر گروهی به صورت همخوانی آیه سجده را بخوانند، برای شنونده یکبار سجده کافی است. (کتاب حریم نور) 18 - اگر کسی در حال خواندن نماز واجب، آیه سجده را بشنود باید به نیت سجده با سر اشاره کند و پس از نماز سجده را بجا آورد. ولی اگر در سجده نماز بشنود باید با چشم اشاره کند و پس از نماز سجده لازم نیست. (کتاب حریم نور) 19 - اگر کسی در حال خواندن نماز مستحبی آیه سجده را بشنود، باید فوری سجده کند و چنانچه در حال سجود بشنود باید سر از سجده بردارد و پس از انجام سجده واجبه به نماز خود ادامه دهد. (کتاب حریم نور) 20 - اگر کسی در حال سجده شکر، آیه سجده را بشنود، باید سر از سجده بردارد و سجده واجبه را انجام دهد. (کتاب حریم نور) 21 - اگر کسی غیر از آیه‌های سجده واجبه یکی از آیه‌های قرآن را که در آن امر به سجود و با تشویق به آن شده است بخواند و یا بشنود، بهتر است سجده کند مانند: آخرین آیه سوره اعراف یعنی ((ان الذین عند ربک لا یستکبرون عن عبادته و یسبحونه وله یسجدون)). (کتاب حریم نور) 22 - در همه حال خواندن قرآن فضیلت دارد، ولی در زمانهای خاصی سفارش بیشتری شده است، که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

الف - ماه مبارک رمضان که بهار قرآن است.

ب - در تعقیب نمازهای شبانه روز، شب و روز جمعه.

ج - خواندن بالای سر محتضر، یعنی کسی که در حال مرگ و جان دادن است، مخصوصا خواندن سوره‌های، یس، صافات، احزاب و آیة الکرسی، و آیه پنجاه و چهارم سوره اعراف: ((ان ربکم الله الذی...)) و سه آیه آخر سوره بقره.

د - خواندن قرآن و هدیه دادن به برادران و خواهران دینی پس از مرگ آنان، بویژه خواندن سوره قدر. (کتاب حریم نور) 23 - کسی که می‌خواهد قرآن بخواند و یا آیات آن را بنویسد و با آن را همراه خود داشته باشد و یا حاشیه ورق آن را مس کند در همه این موارد مستحب است وضو بگیرد. (کتاب حریم نور) 24 - خرید و فروش قرآن جایز نیست، بلکه باید آن را در مقابل بخششی هدیه داد. (کتاب حریم نور) 25 - مزد گرفتن برای آموزش قرآن به دیگری اشکال ندارد، ولی برای آموزش آنچه از قرآن که واجب است در نماز خوانده شود، جایز نیست. (کتاب حریم نور)

استفتائات قرآنی