حکمت های جاوید (چهارده موضوع تبلیغی از سخنان امام حسین علیه السلام) صفحه 84

1- 83. سوره آل عمران، آیه 159.

وَاذْکُرْ رَبَّکَ إذا نَسَیتَ وَقُلْ عَسی أَنْ یهْدِینِ رَبِّی لِأَقْرَبَ مِنْ هذَا رَشَداً»(1)؛ و هرگز در هیچ کاری نگو که من فردا کننده آن هستم. [و بگو ]مگر آن که خدا بخواهد و چون [إن شاء اللَّه گفتن را] فراموش کردی (هنگامی که به یاد آوردی) پروردگارت را یاد کن و بگو: باشد که پروردگارم مرا به راهی نزدیک تر از این به صواب هدایت کند.

سفارشی که خدای متعال در این دو آیه شریفه فرموده است، همان لزوم توکّل بر او در امور آینده و در واقع مؤثّر دانستن خدا در کارها، گفتن «إن شاءاللَّه» از روی باور و اعتقاد، نشانه نفوذ توحید در وجود انسان است و توکّل واقعی به خدا آثار مثبت فراوان از نظر روحی و غیر روحی دارد. نکته درخور توجّه اینکه از آیه «وَاذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ» استفاده می شود که توکّل نکردن بر خدا نوعی غفلت ورزیدن و فراموشی یاد اوست.

4 - توکّل به خدا در برابر دشمنان

«إِنَّمَا النَّجْوی مِنَ الشَّیطانِ لِیحْزُنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَلَیسَ بِضآرِّهِمْ شَیئاً إِلّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَی اللَّهِ فَلْیتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»(2)؛ نجوا تنها از شیطان است و می خواهد با آن، مؤمنان غمگین شوند؛ ولی نمی تواند به آنان ضرری برساند، جز به فرمان خدا. بنابراین مؤمنان باید تنها بر خدا توکّل کنند.

جمعی از یهود و منافقان، در میان خودشان در گوشی سخن می گفتند و