حکمت های جاوید (چهارده موضوع تبلیغی از سخنان امام حسین علیه السلام) صفحه 88

1- 89. المیزان فی تفسیر القرآن، ج 12، ص 343 .

از مجموع این آیات استفاده می کنیم: کسی که می خواهد با خدا ارتباط خالصانه داشته باشد و ذرّه ای تحت نفوذ و سیطره شیطان نباشد، باید به دو اصل مورد تأکید در این آیات، یعنی ایمان و توکّل به خدا توجّه داشته باشد. طبیعی است وقتی کسی خود را دربست به خداوند متعال سپرد و تلاش نیز کرد، خداوند او را حفظ خواهد کرد. بنابراین ایمان و توکل، دو ملاک و معیار سنجش صدق در عبودیت هستند.

پس کسی می تواند در امور معنوی خویش راه مثبت را طی کند و به راز و نیازهای عاشقانه با خدا سرگرم شود که افزون بر ایمان بر خدای خویش توکّل کامل داشته باشد و ما این واقعیت را در سخنان سید الشهداءعلیه السلام به خوبی مشاهده می کنیم.

تطبیق سخنان امام حسین علیه السلام با عناوین پنج گانه توکّل سخنان امام حسین علیه السلام در مواردی با توکّل بر خدا به پایان رسیده و معلوم است که این پایان، با محتوای قبلی خود مرتبط است.

توکّل بر خدا برای اصلاح جامعه

حضرت اباعبداللَّه الحسین علیه السلام پیش از خروج از مدینه، وصیت نامه ای نوشتند که در عین کوتاه بودن، مطالب بسیاری را دربر دارد. در پایان این وصیت نامه، حضرت می نویسند:

«وهذه وصیتی إلیک یا أخی! وما توفیقی إلّا باللَّه، علیه توکّلت وإلیه أنیب»(1)؛ این است وصیت من به تو، ای برادرم! و