مقدمه
سحرگاه روز جمعه پانزدهم ربیع الاول سال 1347 ه_ ق در شهر نجف اشرف در خاندانی کهن و اصیل که طی سالیانی دراز، بزرگ مردانی از آن به پا خاسته بودند، کودکی به دنیا آمد که بعدها با تئوریها و نظریات خود، تحوّلی شگرف در افکار وتاریخ شیعه ایجاد نمود.زندگانی هر شخصی بستگی به تولد خارجی «فیزیکی وی ندارد بلکه شاید بتوان گفت که قبل از تولّد، گوشه هایی ازشخصیت یک فرد شکل می گیرد.از این رو به آسانی می شود دریافت که شخصیت حضرت آیه اللّه العظمی شیرازی «اعلی اللّه مقامه الشریف قبل از تاریخ تولّد ایشان شکل گرفته است همان هنگام که پدر بزرگوارشان حضرت آیه اللّه العظمی میرزا مهدی شیرازی قدس سره نامه ای خدمت حضرت ولی عصر امام زمان «عجل اللّه تعالی فرجه الشریف عرضه داشته و درخواست فرزندی پسر را می نماید، به تحقیق درخواست این پدر و دعای پربرکت امام کون و مکان و زمین و زمان تأثیر به سزایی در آینده این بزرگمرد داشته است پس از آن گوهری پا به عرصه وجود نهاد که به راستی صفات پسندیده بسیاری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به ارث برده بود.9 سال تمام در کنار مرقد شریف امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام سپری کرد و از فضای معنوی آن بهره برده پس از آن خود را به کنار تربت پاک «آزاده دلیری که با سرخی خون خود واژه ایثار و
شهامت را به رهروان راستین خود آموخت رساند، او که به راستی خون حسینی در رگهایش جاری بود مقاومت و ایستادگی در مقابل ظلم را از سرور و سالار خود حضرت سیدالشهداء علیه السلام به خوبی آموخته بود، با وجود فراز و نشیبهای مسیر، و مشکلات صد چندان آن چون کوه استوار و راسخ بود و هیچ گاه در مقابل ظالمان تسلیم نشد و سر فرود نیاورد.همواره در هر زمان و مکانی فعالیتهای سیاسی فرهنگی واجتماعی خود را از طریق نوشتن کتابها، ایراد سخنرانیها وایجاد مؤسسات مختلف برای بیداری جامعه و اعتلای کلمه حق در رویارویی و جهاد با استعمارگران در طول تاریخ پرافتخارش به ثبت رساند.امّا به راستی پاداش آن همه خدمات و زحمات چه بود؟!!این جملات برگرفته از کتاب «مطارده قرن و نصف است که خلاصه ای از رنجها و سختیهایی که در طول بیش از صدسال بر خاندان شیرازی گذشته است از ایشان نقل شده «بیش از یک قرن است که آل شیرازی از طرف دولتهای خودکامه رانده شده اند، آنان تاوان خویشاوندی خویش را با مجدد شیرازی بزرگ پدر بزرگ پدرم صاحب فتوای مشهور تنباکو و میرزای شیرازی دوم دایی پدرم رهبر انقلاب عراق پس می دهند و تنها جرممان نوشتن کتابهای توجیهی و بیدارکننده و تشکیل مؤسّسات مختلف فرهنگی و مذهبی می باشد».سخن گفتن درباره زندگانی این بزرگمرد تاریخ منحصر به یک بُعد نیست چرا که شخصیت آن مرجع عالیقدر بسیار پیچیده و شگرف است و گفتگو درباره ابعاد مختلف آن چون قطره ای است در برابر دریا.از مهم ترین و برجسته ترین ممیزات اخلاقی ایشان توکّل بر خداوند و ارتباطی ناگسستنی با پروردگار عالمیان بود این مطالب
برگرفته از سخنرانی آیه اللّه سید مرتضی شیرازی می باشد:«نیمه شبی در حیاط منزل با ایشان قدم می زدم زمانی بود که مشکلات زیادی به یکباره ما را فراگرفته بود و سختیها وهم ّ و غمهای فراوانی از هر طرف ما را محاصره کرده بود یاران اندک شده و بسیاری از کنارمان رفته بودند و ایشان تنها مانده بود، عرض کردم آقا جان اینچنین تنها رهایت کرده اند!!!چرا که احساسم این بود که در اوج گرفتاریها تنها مانده است در آن لحظات نگاهی به من انداخت که تا اعماق درونم را تکان داد به آسمان نظری افکند و چشمانش اشکبار شد و فرمود: هر کس با خداست تنها نیست هر آن کس که با خدا بود پس تنها نیست ...البته منظورم این بود که به مانند اباذر هستند، آن چنان که در روایت آمده «یا اباذر تعیش وحدک و تموت وحدک و تحشروحدک و تدخل الجنه وحدک .»آن بزرگمرد تنها بود، چرا که در مقام بلند و رفیع و عظیمش همراه و همگامی برایش نبود و دشمنان و بدخواهانش فراوان بودند.و این چنین اند مردان الهی که لحظه ای از یاد خدا منقطع نمی شوند. او سرسخت ترین مدافع اهل بیت بود جسمش از آنان نیرو می گرفت و جان و روانش از محبت آنان لبریز بود، گفتارش تنها برای آن بزرگمردان بود و جوهر مشکینش برای گسترش فقه خاندان رسالت بر پهنه صفحات جان می گرفت او با اهتمامی وصف ناپذیر طی نیم قرن افکار والا و اندیشه های پویای خود را در بیش از هزار کتاب به رشته تحریر درآورد، عباراتی زیبا و کلماتی جذّاب و در سطح فهم همگان در کنار دایره المعارف فقه استدلالی
خود که در بیش از صد و پنجاه جلد نگاشته شده و دیگر کتابهای علمی و استدلالی بسیار عمیق کتابهای دیگری برای سایر طبقات در تمامی زمینه ها با بیانی بسیار شیوا و به دور از لفاظی و پیچیدگی موضوعات تألیف نموده است شدّت علاقه و محبّتش به پیامبر بزرگ اسلام او را وادار نمود تا کتابهای بسیاری در بیان سیره بی مثال آن حضرت بنگارد و سخنرانیهای متعدّدی پیرامون شخصیت ایشان ایراد نماید، با وجود تأسیس و راه اندازی بیش از صدها حسینیّه مسجد، بیمارستان کتابخانه و دیگر مؤسّسات خیریه از ثبت این مراکز با نام خود جلوگیری می کرد و حاضر نشد که حتی یکی از آن مؤسّسه ها، که به همّت والای او ایجاد شده اند، به نام او نامگذاری شود و اسم بیشتر آن مراکز را به علّت عشق فراوان به شخصیّت و منش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به نام ایشان می گذاشت در راستای آشنایی دیگر مذاهب به ویژه اهل سنّت با امیرمؤمنان علی علیه السلام آنچه در توان داشت به کاربرد که نمونه ای از آن برگزاری مراسم باشکوه جشنهای عظیم درسیزدهم رجب سالروز ولادت امیرمؤمنان علیه السلام بود که درصحن مطهر آن حضرت برگزار می شد، جشنهای مذهبی که بزرگ ترین جشن مردمی عراق در قرون گذشته است که بیشترین تأثیر را در افکار عمومی در عراق آن روز داشته است علاقه او به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها در چند جلد کتاب که از طریق استدلال فقهی شرح نموده است _ کاری که تاکنون بی سابقه بوده است او در تمامی مشکلات به آن بانو متوسّل می شد و توسل به آن حضرت را
نیز به دیگران سفارش می کرد بر ذکر _ «اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها عدد مااحاط به علمک _ نظر و عنایت خاص داشت و آخرین دست نوشت ایشان دو صفحه درباره آن بزرگ بانوی دو جهان است آن شخصیت بزرگ در راستای بنای مشاهد و قبور ائمّه بقیع نیز تلاش مستمر و پیگیر داشت برای بازسازی آن مشاهد مدّتهای مدید با بزرگان و علماء در ارتباط و گفتگو بود و عقیده داشت سالیانی است که این قبور متبرکه ویران شده وعامل تخریب آن هم مرده است و اکنون ما شیعیان دست روی دست نهاده و هیچ کاری انجام نمی دهیم !ایشان به همراهی برادر شهیدش حضرت آیه اللّه سید حسن شیرازی پس از زحمتهای فراوان و تلاش پیگیر توانستند رضایت آل سعود را برای بازسازی حرم ائمّه بقیع علیهم السلام به دست آورند که در نهایت کار، با کارشکنی بدخواهان مغرض و کینه توز، این مهم متوقف گردید. [1] .از ایشان سنتهای خوبی بر جای مانده است یکی از آن سنّتها اطعام عموم مردم در خیابانها و کوچه ها در روز عاشورا است اجازه می داد که سهم مبارک امام علیه السلام را در تمام امور مربوط به امام حسین علیه السلام هزینه کنند، تمام وجودش را وقف خدمت به حماسه حسینی کرده بود و تنها در مدّت 9 سال که در کویت اقامت داشت بر اثر تشویقها و ارشادات او چهارصد مجلس حسینی برپا شد، خود نیز دهها حسینیّه بنا نهاد و پیام شهادت و ندای حسین را به سرتاسر جهان صلا در داد.توجّه و اهمیّتی خاص نسبت به تمام قضایای مربوط به اهل بیت داشت. زمانی
که در کربلا می زیست به خاطر کم بودن زائران دو امام همام حضرت هادی علیه السلام و حضرت امام عسکری علیه السلام در ماه مبارک رمضان روزانه کاروانهایی را بعد از نماز ظهر و عصر از صحن مطهّر امام حسین علیه السلام به سوی سامرا روانه می نمود. این زائران مرقد دو امام بزرگوار را زیارت کرده افطاری را که توسط آیه اللّه العظمی شیرازی تهیه شده بود می خوردند و در بازگشت به زیارت دو امام دیگر شیعه در کاظمین امام کاظم علیه السلام و امام جواد علیه السلام مشرف شده و سپس راهی کربلا می شدند. قبل از آمدن ایشان به قم درماه مبارک رمضان درهای حرم حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مانند شبهای دیگر سال بسته می شد امّا با تلاش آیه اللّه العظمی شیرازی از آن زمان در ماه رمضان هر سال حرم آن حضرت به طور شبانه روزی باز است ارتباط ناگسستنی او با اهل بیت علیهم السلام و محبت عمیقی که در وجود او نهفته بود او را واداشت که در اوان جوانی چهل هفته شبهای چهارشنبه درمسجد سهله شرف حضور پیدا کند، از حال و هوای روح بخش و محیط روحانی آن مکان مقدّس بهره برد و از ابتدای شب تا سحرگاهان را به نیایش پردازد و به امید دیدار محبوب لحظه شماری کند، در چهلمین هفته انتظار پایان یافت او به دیدار مولای خود نائل شد، گفتگوی آن حضرت لحظاتی به طول انجامید و سخنان گهربار حضرتش در آن مکان مقدّس طنین انداز بود، پس از آن بود که امام کون و مکان فرمان «اُکتب را صادر نمود، فرمانی که پس از آن انگشتان اعجاب انگیز او
بیش از هزار و دویست کتاب را به رشته تحریر درآورد که به طور یقین این امر ممکن نیست مگر آنکه در پی فرمان و اراده ولی عصر (عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف انجام گیرد.امام زمان صاحب عصر (عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف طی نامه ای به سید ابوالحسن اصفهانی می فرمایند: «خود را در دسترس مردم بگذار، و جایگاه خود را نزدیک درب قرار ده وحاجتهای مردم را برآور، ما تو را یاری خواهیم کرد».و به راستی که حضرت آیه اللّه العظمی شیرازی «اعلی اللّه مقامه الشریف یکی از بزرگ شاگردان مکتب حضرتش بود.آن بزرگ مرجع ساعتهای متوالی را با مردم به نشست و برخاست می گذراند حضور در نزد او برای همگان راحت و امکان پذیر بود و با عموم مردم خیلی راحت و ساده برخورد می کرد تا آنجا که دوست و دشمن از اخلاق والای ایشان به شگفت آمده و مجذوب وی شدند و این خلقیات نیک و پسندیده بر احدی پوشیده نیست از توصیه ها و تأکیدات همیشگی ایشان «خدمت به مردم بود که خود نیز پیشگام در عمل به این گفتار بودند در برآوردن حاجات دیگران به اندازه ای ساعی بودند که در کربلا به «کریم اهل بیت شهرت یافته بودند.آن اسوه اخلاق نه تنها برای خانواده بلکه برای جامعه ومردمش پدری مهربان بوده و این خود یکی از خصوصیات بارز اخلاقی ایشان بود و حقّاً مصداق روایت «یکون لهم اباًرحیماً» بودند و بر این حقیقت همگان واقفند. یکی از ارادتمندان حضرتش می گوید: «چندی قبل از ارتحال ملکوتیشان به اتاقشان رفتم در ضمن کلامی به من فرمودند: برای این جوانان چه می توان کرد تا خود را باور کنند،
شخصیتشان شکل گیرد و با هر موج و تبلیغاتی دچار انحراف نگردند و...» به راستی که مسأله جوانان یکی از دغدغه های ذهنی ایشان بود که مدّتهای مدیدی فکرحضرتش را به خود مشغول ساخته بود.اهمیّتی فراوان و وافر به بانوان داشت و در اندیشه ساختن آینده ای روشن و جامعه ای عظیم متشکّل از زنانی کاردان و باهمّت و خدمتگزار بود و عقیده داشت که زنان پایه های استوار اجتماعند و سهم به سزایی را در ساختار و شکل گیری امّت دارند.به درستی که در راه خدمت به مردم و اهمیّت دادن به حوائج و خواسته های آنان و تعظیم و تکریم آنان قدم در راه نیاکان پاک خویش نهاده بود. شخصیتی بلند مرتبه که سالیان مدید زندگانی خود را در راه اصلاح جامعه و خدمت به آن سپری کرد و روزها و شبهای زیادی نخواهد گذشت که دنیا به شخصیت و افکار والای این بزرگمرد پی خواهد برد.