- مقدّمه 1
- تذکّر 2
- کتاب حاضر 2
- اشاره 5
- فصل اول آیات خلافت و زعامت مسلمین 5
- شرح و تفسیر 6
- دورنمای بحث 6
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 10
- انتخاب جانشین نقطه پایان رسالت 14
- تطبیق نشانههای سهگانه بر مسأله ولایت 18
- راه دوم: تفسیر آیه تبلیغ در سایه روایات 20
- پیامهای آیه 22
- جریان غدیر 23
- محتوای روایات غدیر 24
- مباحث تکمیلی 29
- 2. آیاتی از سوره معارج در تأیید داستان غدیر 32
- 3. ارتباط این آیه با قبل و بعد از آن چگونه است؟ 34
- اشاره 36
- 3 آیه اکمال دین 36
- شرح و تفسیر 37
- دورنمای بحث 37
- آن روز، چه روزی بوده است؟ 38
- راه اوّل: تفسیر آیه بدون قرائن خارجی 39
- منظور از اکمال دین چیست؟ 41
- اعترافی جالب از فخر رازی 43
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 48
- سخنی عجیب از «آلوسی» 51
- پیامهای آیه 52
- مباحث تکمیلی 53
- 2. اتمام دین و اکمال نعمت در سایه ولایت 53
- 2. ولایت دو سو دارد! 55
- اشاره 57
- 3 آیه ولایت 57
- دورنمای بحث 58
- شرح و تفسیر 58
- «ولی» در استعمالات قرآن 60
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از احادیث 60
- منظور از ولیّ در آیه مورد بحث 63
- مصداق «الّذین آمنوا ... راکعون» کیست؟ 64
- راه دوم: تفسیر آیه با توجّه به احادیث 65
- یادآوری دو نکته 68
- بهانهها و اشکالها! 69
- اشکال اوّل: إنّما دلالت بر حصر ندارد! 70
- اشکال دوم: إعطاء خاتم فعل کثیر است! 71
- اشکال سوم: انگشتر بسیار قیمتی بود! 72
- اشکال چهارم: این کار با حضور قلب نمیسازد! 73
- اشکال پنجم: چرا تمام ضمیرهای آیه جمع است؟ 74
- اشکال ششم: ولایت علی علیه السلام در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله چه معنی دارد؟ 82
- اشکال هفتم: منظور از زکات چیست؟ 83
- نکتهای بسیار مهم! 86
- پیام آیه ولایت 88
- 4 آیه اولی الامر 89
- اشاره 89
- دورنمای بحث 90
- شرح و تفسیر 90
- محدوده اطاعت از اولو الامر 91
- نظرات مختلف پیرامون اولو الامر 93
- تفسیر آیه در سایه روایات 97
- سؤالات و پاسخها 101
- غزوه تبوک 103
- پیامهای آیه 107
- اشاره 111
- 5 آیه صادقین 111
- آشنائی اجمالی با سوره توبه 112
- دورنمای بحث 112
- شرح و تفسیر 115
- صادقین کیانند؟ 116
- نظریه دانشمندان اهل سنّت 117
- تفسیر آیه صادقین با آیهای دیگر از قرآن 119
- صادقین در روایات 124
- پیام آیه صادقین 125
- اشاره 128
- فصل دوم آیات فضائل اهل البیت علیهم السلام 128
- دورنمای بحث 129
- مقدّمه 129
- شرح و تفسیر 130
- «اهل البیت» کیانند؟ 136
- پاسخ به چند سؤال 143
- اشاره 146
- 2 آیه مودّت 146
- دورنمای بحث 147
- سیری در آیات قبل 147
- شرح و تفسیر 149
- «قربی» کیانند؟ 150
- تفسیر «قربی» از منظر شیعه 153
- نظرات اهل سنّت پیرامون «قربی» 153
- اعترافی ناخواسته! 155
- تفسیر مودّت در سخن امام صادق علیه السلام 160
- تفسیر آیه مودّت در سایه روایات 161
- چند نکته مهم 165
- پیام آیه مودّت 166
- مراحل و مراتب محبّت 168
- میثم تمّار، عاشقی خالص 169
- اشاره 171
- 3 آیه مباهله 171
- دورنمای بحث 172
- مقدّمه 172
- 2. مباهله یعنی چه؟ 173
- 1. مباهله آخرین حربه 173
- آیا مباهله انجام شد؟ 174
- شرح و تفسیر 174
- «ابنائنا»، «نسائنا» و «انفسنا» کیانند؟ 178
- اشاره 181
- 4 آیات سوره دهر 181
- دورنمای بحث 182
- شأن نزول 183
- شرح و تفسیر 185
- 1. وفای به عهد و پیمان 186
- 3. رسیدگی به نیازمندان 187
- 2. ترس از قیامت 187
- 4. اخلاص 189
- آیات پاداش 190
- مقایسه پاداشهای دنیا و آخرت! 190
- نعمتهای دوازدهگانه بهشتی! 191
- شراب طهور چیست؟ 195
- 1. سوره انسان مکّی است! 196
- بهانهجوییها! و پاسخ آن 196
- 2. چراغی که بر خانه واجب است، بر مسجد حرام است! 199
- 3. آیات سوره دهر عامّ است، یا خاصّ؟ 201
- پیامهای آیه 202
- 1. اهمّیّت کمک به نیازمندان 205
- 2. کمّیّت معیار عمل نیست! 206
- 3. انعکاس آیات سوره دهر در اشعار شعرا 207
- اشاره 208
- 5 آیه توبه آدم 208
- دورنمای بحث 209
- شرح و تفسیر 209
- درسهایی از داستان حضرت آدم و حوّا! 210
- توسّل حضرت آدم! 212
- «کلمات» چه بوده است؟ 214
- آیا توسّل مشروع است؟ 216
- اقسام توسّل 217
- اقسام توحید 219
- تفسیر توحید و جایگاه والای آن 219
- اشاعره و تفسیری غلط از توحید افعالی! 221
- آیا توسّل با توحید سازگار است؟ 223
- توسّل در قرآن 225
- توسّل به بزرگان بعد از مرگشان 227
- توسّل در روایات 228
- اشاره 231
- پرستش غیر خدا جایز نیست 231
- شأن نزول 232
- دورنمای بحث 232
- اعترافات دانشمندان اهل سنّت! 234
- معامله با خداوند 236
- شرح و تفسیر 236
- مقایسه این سه معامله با یکدیگر 238
- ظرافت تعبیر در آیه لیلة المبیت 239
- مقایسهای دیگر! 239
- ارتباط آیه لیلة المبیت با آیات قبل 240
- ارتباط آیه لیلة المبیت با ولایت امیر المؤمنین علیه السلام 242
- پاسخ برخی ایرادهای بیاساس! 243
- 1. آیه لیلة المبیت مربوط به آمرین به معروف است! 243
- 2. آیه مورد بحث در مورد ابو ذر است! 243
- 3. این آیه درباره همه مهاجران و انصار است! 244
- 4. علی علیه السلام میدانست زنده میماند، یا نه؟ 244
- 5. مخاطب پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چه کسانی بودهاند؟ 246
- مباحث تکمیلی 247
- 2. سرانجام علی علیه السلام در آن شب پرمخاطره! 248
- 3. خداوند به فداکاری علی علیه السلام مباهات میکند! 250
- پیام آیه 250
- اشاره 252
- 3 آیه سقایة الحاج 252
- دورنمای بحث 253
- شأن نزول 254
- نکتهای مهمّ! 256
- شرح و تفسیر 257
- اعترافی از یکی از علماء اهل سنّت! 259
- ارتباط آیه سقایة الحاج با ولایت 259
- پیام آیه 260
- مباحث تکمیلی 262
- 2. چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم منافقین را نابود نکرد؟ 264
- اشاره 265
- 3 آیه نصرت 265
- دورنمای بحث 266
- شرح و تفسیر 267
- مؤمنین کیانند؟ 270
- مؤمنین کیانند؟ 273
- 4 آیه علم الکتاب 274
- اشاره 274
- دورنمای بحث 275
- هیچ چیز را بدون دلیل نپذیرید! 275
- شرح و تفسیر 277
- «من عنده علم الکتاب» کیست؟ 278
- چگونگی شهادت خداوند! 278
- چگونگی شاهد بودن علی علیه السلام! 280
- مقایسهای بین آصف بن برخیا و علیّ بن أبی طالب علیه السلام 282
- آیات فضائل مخصوص حضرت علی علیه السلام 283
- اشاره 283
- شرح و تفسیر آیه 44 اعراف 285
- دورنمای بحث 285
- مؤذّن کیست؟ 288
- آیا مؤذّن بودن افتخاری محسوب میشود؟ 289
- شرح و تفسیر آیه 3 سوره توبه 290
- اختلاف در جزئیّات 293
- شرح و تفسیر 293
- آیا این مأموریّت فضیلت است؟ 294
- ارتباط آیه «اذان» و «مؤذّن» 295
- حکمت تغییر مأموریّت ابلاغ آیات سوره برائت 297
- آیه محسنین 299
- دورنمای بحث 299
- شرح و تفسیر 300
- «آورنده کلام صدق» و «تصدیقکننده آن» کیست؟ 302
- فخر رازی، تنها مخالف! 304
- اشاره 305
- 8 آیه پیشگامان نخستین 305
- دورنمای بحث 306
- شرح و تفسیر 306
- نخستین مرد مسلمان 310
- ارزش ایمان قبل از بلوغ! 313
- «اوّل المؤمنین» امتیازی بزرگ! 317
- پیام آیه 320
- 9 آیه محبّت 322
- اشاره 322
- دورنمای بحث 323
- نفوذ در دلها، مهمترین سرمایه رهبران 323
- شرح و تفسیر 325
- شأن نزول آیه محبّت 326
- تفسیرهای دیگری برای آیه مورد بحث 329
- پیام آیه شریفه 330
- مباحث تکمیلی 331
- 2. گستره عمل صالح 333
- اشاره 334
- 10 آیه سابقون 334
- محتوای سوره واقعه 335
- دورنمای بحث 335
- شرح و تفسیر 337
- علی علیه السلام مصداق أتمّ و أکمل سابقون! 338
- تفسیر سابقون از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 338
- 11 آیه اذُن واعیه 341
- اشاره 341
- دورنمای بحث 342
- شرح و تفسیر 342
- صاحب «اذُن واعیه» کیست؟ 344
- تناقض در کلام شیخ روزبهان! 346
- نکتهای ظریف از فخر رازی 347
- علی با حق و حق با علی است! 348
- علی علیه السلام بهترین قاضی! 349
- دعای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حقّ علی علیه السلام 349
- 12 آیه صالح المؤمنین 352
- اشاره 352
- دورنمای بحث 353
- شأن نزول 353
- شرح و تفسیر 355
- صالح المؤمنین کیست؟ 358
- پیام آیه 360
- 13 آیه انذار و هدایت 361
- اشاره 361
- دورنمای بحث 362
- شرح و تفسیر 362
- تناسب صدر و ذیل آیه 363
- راه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از روایات 366
- «منذر» و «هادی» کیست؟ 366
- راه دوم: تفسیر آیه در سایه روایات 368
- 1. تعصّب و لجاجت دو مانع بزرگ! 371
- پیامهای آیه ولایت و انذار 371
- 2. اقتداء هدایت شونده به هادی 373
- اشاره 376
- 14 آیه خیر البریّه 376
- دورنمای بحث 377
- شرح و تفسیر 378
- خیر البریّه در روایات 381
- 1. نظام ارزشی اسلام 385
- پیامهای آیه خیر البریّه 385
- 2. تاریخ پیدایش شیعه 388
- 3. شیعه یعنی چه؟ 389
- 15 آیه حکمت 393
- اشاره 393
- دورنمای بحث 394
- شرح و تفسیر 394
- علی علیه السلام صاحب حکمت! 396
- گستره علم و دانش حضرت علی علیه السلام 397
- 1. مرجعیّت علمی امام علی علیه السلام 397
- 3. امام علی علیه السلام و علم تفسیر 398
- 2. امام علی علیه السلام دروازه شهر علم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 398
- 6. امام علی علیه السلام و علم فقه 399
- 5. امام علی علیه السلام و علم کلام 399
- 4. امام علی علیه السلام واضع علم نحو 399
- 8. امام علی علیه السلام و جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 400
- 7. امام علی علیه السلام و علم حقیقت (علم باطن) 400
است، ولی بدون شک وظیفه تبلیغ ولایت و امامت و پاسخ گفتن به سؤالات و شبهات پیرامون آن، اختصاص به آن حضرت ندارد، بلکه این مسأله وظیفه تمام آگاهان در طول تاریخ است.
2- پیام دیگر آیه شریفه این است که مؤمنان واقعی کسانی هستند که بدون تعصّب و لجاجت و گرایشهای خطّی و گروهی، در مقابل فرمان خدا تسلیم هستند نه این که در برابر آنچه که موافق سلیقه و گرایش خطّی و حزبی آنهاست تسلیم باشند و در جاهایی که مخالف آن باشد تسلیم نباشند!
اساساً رمز دستیابی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به آن مقامات والا و بالا، عبودیّت و تسلیم محض خدا بودن آن حضرت بود، همان چیزی که در هر نماز قبل از شهادت به رسالت آن حضرت، به آن شهادت میدهیم.
ما هم اگر طالب قُرب الهی هستیم و میخواهیم مؤمن حقیقی و واقعی باشیم و ادّعای پیروی از مکتب آن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را داریم، باید در هر حال تسلیم فرمان او باشیم؛ حتّی اگر بر خلاف خواسته و سلیقه و خطّ و حزب ما باشد.
*** برای تکمیل این بحث، خلاصهای از داستان غدیر را به نقل از تفسیر «پیام قرآن» در اینجا میآوریم.
جریان غدیر
جریان غدیر
از بحث گذشه بطور اجمال استفاده شد که این آیه مطابق شواهد بیشمار درباره علی علیه السلام نازل شده است و روایاتی که در این زمینه در کتب معروف اهل سنّت- تا چه رسد به کتب شیعه- نقل شده بیش از آن است که کسی بتواند آنها را انکار کند.
علاوه بر روایات فوق، روایات فراوان دیگری داریم که با صراحت میگوید:
این آیه در جریان غدیر خم و خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله و معرّفی علی علیه السلام به عنوان وصی و ولی نقل شده است و عدد آنها به مراتب بیش از روایات گذشته است تا آنجا که محقّق بزرگ «علّامه امینی» در کتاب «الغدیر»، حدیث غدیر را از 110 نفر از صحابه و یاران پیامبر صلی الله علیه و آله با اسناد و مدارک زنده نقل میکند و همچنین از 84 نفر از تابعین