نقش عزاداری امام حسین و شعائر عاشورا در تداوم سنت احیای دین صفحه 1

چکیده

امام حسین (ع) تجسم عینی رسول الله (ص) است که با قیام خونین خود سند تداوم سنت احیای دین را امضا فرمود و شیعه با تأسی به حضرت رسول (ص) که بر سوگ امام حسین (ع) گریه کرد، به عزاداری او می پردازد.در تعظیم و ترویج شعائر عاشورا، حفظ و تداوم شریعت و تبیین اهداف عالی اسلام و تحکیم و استمرار بخشیدن به آن منظور بوده و هست. مجالس عزای حسینی به مثابه دانشگاهی است که استادان متخصص و اندیشمندان متفکر، هر یک به بیان اهداف این قیام به مقتضای دانش خویش می پردازند.تحکیم مبانی توحیدی ملت اسلام، اقامه نماز و استوار ساختن احکام دین، امر به معروف و نهی از منکر تجدید عهد نسبت به مقام شامخ ولایت و امامت، وحدت و اتحاد میان جامعه اسلامی، نشر معارف اسلامی، درس آزادی، تولی و تبری، اجر و ثواب گریه بر امام حسین (ع)، توسل و شفاعت، توبه و رجوع الی الله، عشق و عرفان، تأکید بر حفظ آثار دینی، زن و دفاع از حق، پدید آمدن انقلاب فرهنگی، هنرهای مذهبی، دفاع در برابر دشمن، تبلیغات و خیرات و صدقات جاریه عناوینی هستند که در این مقاله بدان پرداخته شده، و نقش عزاداری امام حسین (ع) در آنها بطور اجمال مورد بررسی قرار گرفته شده است.السلام علیک یا اول قتیل من نسل خیر سلیل من سلاله ابراهیم الخلیل صلی الله علیک و علی ابیکی اذ قال فیک قتل الله قوما قتلوکقال الله تعالی:یا ایها النبی انا ارسلناک شاهدا و مبشرا و نذیرا و داعیا الی الله باذنه و سراجا منیرا.در این آیه مبارکه

علیهم من تاریخ مدینه دمشق از حدیث 216 تا 232 احادیثی در این زمینه نقل کرده است که یکی از آن روایات را برای نمونه در اینجا ذکر می کنیم:عن ام الفضل بنت الحارث انها دخلت علی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم.فقالت: یا رسول الله انی رأیت حلما منکرا اللیله. قال: و ما هو؟ قالت: انه شدید.قال: و ما هو؟ قالت: رأیت کأن قطعه من جسدک قطعت و وضعت فی حجری!!! قالت: فقال رسول الله (ص): رأیت خیرا، تلد فاطمه ان شاء الله غلاما فیکون فی حجرک.قالت: فولدت فاطمه الحسین (ع) فکان فی حجری کما قال رسول الله (ص) فوضعته فی حجره.ثم حانت منی التفاته فاذا عینا رسول الله (ص) تهریقان الدموع. قالت: قلت: یا رسول الله بأبی انت و أمی ما لک؟ قال: أتانی جبرئیل علیه السلام و أخبرنی أن أمتی ستقتل ابنی هذا. فقلت: هذا؟ قال: نعم و اتانی بتربه من تربته حمراء [1] .این امر موجب گردید تا از همان قرون اولیه اسلام این سنت نیکو در میان شیعه معمول گردد و روز به روز توسعه یابد. شیعیان مصر دهه عاشورا را ایام ماتم و اندوه بحساب می آوردند و آیینهای سوگواری و نوحه سرایی بر پاداشتند. در عهد صدارت افضل ابن بدرالدین، در مسجد حسین در قاهره بوریاها فرش می شد. شعرا مرثیه هایی را که به یاد مظلومیت و شهادت امام حسین (ع) سروده بودند در میان ناله و زاری مردم می خواندند. در عراق، عرب، ری، خراسان و دیگر بلاد اسلامی مراسم سوگواری باشکوهی تشکیل می شد.عبدالجلیل قزوینی نام گروهی از بزرگان حنفی مذهب را آورده که آنان در روز عاشورا عزاداری می کردند و حکایات

جالبی در این زمینه نقل کرده است. [2] باری تاریخ عزاداری حسینی (ع) از صدر اسلام تا کنون در مکانهای مختلف با شیوه های خاص منطقه ای، خود تحقیق مستقلی را می طلبد که ما در این گفتار فقط اشاره ای به نقش عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) و شعائر عاشورا در تداوم سنت احیای دین خواهیم کرد.بدون تردید در تعلیم و ترویج شعائر عاشورا، حفظ و تداوم شریعت و تبیین هدفهای عالی اسلام و تحکیم و استمرار بخشیدن به آن، منظور بوده و هست.مجالس عزای حسینی چونان دانشگاهی است که استادان متخصص و اندیشمندان متفکر، هر یک به بیان هدفهای این قیام به مقتضای دانش خویش می پردازند؛ زیرا تحقیق در اقوال و افعال امام حسین (ع) انسان را با اسلام راستین آشنا می سازد که آن نیز فریضه ای برای هر طالب حقیقت است.

امام حسین و توحید

یکی از برکات مجالس عزای حسینی (ع) تحکیم مبانی توحیدی ملت اسلام است که خطیبان با بیان کلمات آن حضرت درباره ذات حق و اینکه او چیست و چه تعریفی می توان برایش ذکر کرد و اینکه از هر گونه تشبیه و تمثیلی منزه، و از هر گونه کیفیت و چگونگی مبراست؛ اراده و خواست، قدرت و عملش بر سراسر عالم نافذ است، ستایش کنندگان از بیان جلال و عظمت و صفات او عاجزند و اندیشه اندیشمندان از درکش ناتوان، جز از طریق ایمان به غیب نتوان او را شناخت و...صاحب کتاب تحف العقول نمونه هایی از سخنان امام حسین (ع) علیه السلام را در این زمینه آورده است. [3] .

نماز

مجالس عزاداری سیدالشهدا (ع) عامل مؤثری برای اقامه نماز و استوار ساختن احکام دین است.