حج در قرآن صفحه 132

گوشت آنها بخورید و گرسنه فقیر را هم اطعام کنید.»

پس از این‌که ابراهیم علیه السلام به‌دستور خداوند از ساختن خانه فراغت یافت و فرمانِ تطهیر بیت را از سویِ خدا دریافت کرد، خدا به او دستور داد که با صدایِ بلند به مردم ندا درده تا مناسک حجّ به‌جا آرند و قصد خانه کنند و همان‌طور که علی علیه السلام و ابن‌عباس گفته‌اند خِطاب فعلِ «اذِّن» به ابراهیم است. سیاق عبارت هم ایجاب می‌کند که مخاطب، ابراهیم علیه السلام باشد و نه حضرت رسول صلی الله علیه و آله.

منظور از «منافع» چیست؟

پس از اعلام حج در آیه بعدی، خداوند منافع حجّ را برمی‌شمارد و می‌گوید:

تنها فیوضاتِ معنوی نصیب نمی‌شود، بلکه سودهای مادّی هم دارد؛ یعنی اگر اعلام کنی به‌سوی تو می‌آیند تا منافع خود را ببینند.

کلمه «منافع» در آیه، نکره است و به صورت جمع و به‌طور مطلق ذکر شده است پس بنابراین از لحاظ فنّ معانی، افاده عموم می‌کند و می‌تواند هم منافع دنیاوی را شامل شود که حوائج گوناگون و نیازمندی‌های همگانی را دربر می‌گیرد؛ چه، اقوام مختلف گِرد می‌آیند، اقوامی که معبود همه‌شان یکی است و افکار همه یکسان است. قبله همه کعبه است. وحدت فکری دارند. وحدتِ کلمه دارند. درنتیجه اتّحاد می‌توانند در حلّ مشکلاتِ اقتصادی یکدیگر یاور هم باشند و مشکلات همدیگر را حلّ کنند و درنتیجه بهره‌های مادّی نصیب ملّت‌های گوناگونِ