حج در قرآن صفحه 84

افتاد؛ وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ در آستانه مشعر الحرام خدا را به توحید و تعظیم یاد کنید، آن سان که خداوند شما را به راه آورد و به راهِ راست هدایت کرد، هر چند که پیش از این شما از شمارِ گمگشتگان بودید. (1)

زجّاج هم نوشته است: (2) از نظر بلاغی، از لفظ «افاضه» چنین برداشت می‌شود که وقوف در عرفات واجب است؛ زیرا مصداق کلمه «افاضه» پس از وقوف است و قرآن هم گفته است: فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ .... (3)

ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ. (4)

«از همان جا که مردم کوچ می‌کنند (از عرفات به مشعر و از مشعر به سرزمین منا) کوچ کنید و از خداوند آمرزش بطلبید که خدا آمرزنده مهربانی است.»

نفی یک عادتِ جاهلی‌

1- 1. تفسیر الخازن، ج 1، ص 157.
2- 2. معانی القرآن و اعرابه، ج 1، ص 261.
3- 3. برای آگاهی بیشتر از آیه 198 سوره بقره می‌توان به تفسیر القرآن العظیم، ج 1، ص 239؛ تفسیر صافی، ج 1، ص 177؛ تفسیر مجمع البیان، ج 1، ص 294 و 295؛ تفسیرالتبیان، ج 2، صص 166، 167 و 168؛ تفسیر کشف الحقایق، ج 1، صص 137 و 138؛ تفسیر جلالین، ص 41؛ تفسیر جوامع الجامع، ج 1، صص 111 و 112؛ فی ظلال القرآن، ج 1، صص 284 و 285 و تفسیر المنار، ج 2، صص 230 تا 233 مراجعه شود.
4- 4. بقره: 199.