مقدمه
خداوند متعال براي سهولت پيمودن راه هدايت و رسيدن به قلّه‌هاي سعادت، علاوه بر دستورات و كتابهاي آسماني، الگوهاي عملي را نيز معرّفي فرموده است تا مردم با اقتدا به رفتار آنها راه حقيقت و راستي را به درستي و آساني بپيمايند. تمام انبيا از اين افراد مي‌باشند و در رأس همه، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله قرار دارد.قرآن كريم در مورد اقتدا به پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «وَلَكُمْ في رَسُولِ اللّه اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»؛ [1] «براي شما در [رفتار] رسول خدا الگوي نيكويي است.»بعد از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله اسوه‌هاي امّت، امامان معصوم عليهم‌السلام و اهل‌بيت آن حضرت مي‌باشند، و يكي از اين اسوه‌ها، سرور شهيدان، حسين بن علي عليه‌السلام است.خود آن بزرگوار در نامه‌اي به سليمان بن صرد خزاعي و مسيّب و...نوشت: «فَلَكُمْ فِيَّ اُسْوَةٌ؛ [2] براي شما در رفتار من الگو است.»از اين جهت لازم است شيعيان با اوصاف و ويژگيهاي آن بزرگوار آشنا شوند، و خود را با او همرنگ نمايند. آنچه در پيش رو داريد، اشاره‌اي به برخي ويژگيها و اوصاف سيدالشهداء، حسين بن علي عليه‌السلام است. مبلغان محترم مي‌توانند در ماه محرم هر يك از اين ويژگيها را در يك سخنراني مطرح كرده و آن را با توجه به شرايط منطقه تبليغي خود و اضافه كردن چاشنيهاي سخنراني ارائه كنند.
اخلاص و خدا محوري
اشاره
در پيشگاه الهي تنها اعمالي ارزش دارد كه با اخلاص و رضايت خداوند همراه باشد، به همين جهت تمام اعمال در قرآن كريم به نوعي مقيد به اخلاص و قصد قربت شده‌اند. درباره جهاد مي‌فرمايد: «وَالَّذينَ جاهَدُوا في سَبيلِ اللّه ؛ [3] «كساني كه در راه خداوند جهاد كردند» و درباره شهادت مي‌خوانيم «اَلَّذينَ قُتِلوُا فِي سَبيلِ اللّه‌ِ»؛ [4] «كساني كه در راه خدا كشته شدند.» درباره انفاق مي‌خوانيم: «وَالَّذينَ يُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ في سَبيلِ‌اللّه ؛ [5] «كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي‌كنند.»و كساني را قرآن به عنوان اسوه مطرح نموده، كه كارشان بر محور رضاي خداوند بوده است، از جمله:1. از زبان حضرت ابراهيم مي‌خوانيم: «قُلْ اِنَّ صَلاتي وَنُسُكي وَمَحْيايَ وَمَماتي للّه‌ِ رَبِّ الْعالَميِنَ لا شَريكَ لَهُ وَبِذالِكَ اُمِرْتُ وَاَنَا اوَّلُ الْمُسْلِمينَ»؛ [6] بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگي و مرگ من، همه براي خداوند، پروردگار جهانيان است. همتايي براي او نيست، و به همين مأمور شده‌ام و من نخستين مسلمانم.»2. درباره اميرمؤمنان در قرآن مي‌خوانيم: «وَمِنَ النّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاةِ اللّه‌ِ وَاللّه‌ُ رَؤُوفٌ بِالْعِبادِ»؛ «و از مردم كسي است كه جان خود را به خاطر خشنودي خدا مي‌فروشد، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.» [7] .3. قرآن درباره اهل‌بيت عليهم‌السلام مي‌فرمايد: «وَيُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلي حُبّهِ مِسْكينا وَيَتيما وَاَسيرا اِنّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللّه لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَلا شُكُوْرا»؛ [8] «غذا [ي خود] را با اينكه به آن علاقه دارند، به «مسكين» و «يتيم» و «اسير» مي‌دهند [و مي‌گويند:] ما شما را بخاطر خدا اطعام مي‌كنيم، و هيچ پاداش و سپاسي از شما نمي‌خواهيم.»از آنچه بيان شد و غير آن از آيات قرآن به خوبي استفاده مي‌شود كه اعمالي در پيشگاه الهي ارزش دارد كه همراه با اخلاص و رضايت الهي باشد، و افرادي در نزد او منزلت دارند كه در مسير رضايت حق قدم بردارند.
اخلاص در روايات
1. همه چيز براي خدا: علي عليه‌السلام فرمودند: «طوبي لِمَنْ اَخْلَصَ لِلّهِ عَمَلَهُ وَعِلْمَهُ وَحُبَّهُ وَبُغْضَهُ واَخْذَهُ وَتَرْكَهُ وَكَلامَهُ وَصُمْتَهُ؛ [9] خوشا به حال كسي كه عمل و علم و دوستي و دشمني و گرفتن و ترك كردن و سخن گفتن و سكوتش را براي خداوند خالص كرده است.»از رجب‌علي خياط نقل شده است كه: «در تشييع جنازه آية اللّه بروجردي رحمه‌الله جمعيّت بسياري آمدند و تشييع باشكوهي شد، در عالم معنا از ايشان پرسيدم كه چطور شد از شما اين اندازه تجليل كردند؟ فرمود: تمام طلبه‌ها را براي خدا درس مي‌دادم.» [10] .پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به اباذر فرمود: «يا اَباذَرْ لِيَكُنْ لَكَ في كُلِّ شَي‌ءٍ نِيَّةً صالِحَةً حَتّي في النَّوْمِ وَالاَْكْلِ؛ [11] اي ابوذر! بايد در هر كاري نيتي پاك داشته باشي، حتي در خوردن و خوابيدن».2. فقط اعمال خالص: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «اِذا عَمِلْتَ عَمَلاً فاعْمَلْ للّه‌ِ خالِصا لاَِنَّه لا يَقْبَلُ مِنْ عِبادِه الاَْعْمالَ اِلاّ ما كانَ خالِصا؛ [12] هرگاه عملي انجام دادي، پس براي خدا خالصانه انجام بده؛ زيرا خداوند فقط اعمالي را از بندگان مي‌پذيرد كه خالصانه انجام شده باشد.»3. رأس طاعت: امام صادق عليه‌السلام فرمودند: «رَأْسُ طاعَةِ اللّه‌ِ اَلرِّضا بِما صَنَع اللّه‌ُ فيما اَحَبَّ الْعَبْدُ وَفيما كَرِهَ [13] ؛ سَرْ [و اساس] بندگي خداوند، راضي بودن به آن چيزي است كه خداوند پيش مي‌آورد؛ در آنچه بنده دوست دارد و يا ناخوشايند اوست.»4. رضايت خدا يا مردم؟: امام حسين عليه‌السلام فرمود: «مَن طَلَبَ رِضَا اللّه‌ِ بِسَخَطِ النّاسِ كَفاهُ اللّه‌ُ اُمُورَ النّاسِ وَمَنْ طَلَبَ رِضَا النّاسِ بِسَخَطِ اللّه‌ِ وَكَّلَهُ اللّه‌ُ اِلي النّاسِ؛ [14] هركس رضايت خدا را بخواهد هر چند با خشم مردم همراه شود؛ خداوند او را از امور مردم كفايت مي‌كند، و هر كس كه دنبال رضايت مردم باشد با به خشم آوردن خداوند، خداوند او را به مردم وامي‌گذارد.»
امام حسين و رضايت الهي
از بارزترين ويژگيها و اوصاف امام حسين عليه‌السلام اين است كه در تمام زندگي، گفتار و رفتار و كردارش طبق رضايت حق و در مسير الهي بود. جز از رضاي خدا دم نزد و جز خدا نديد و جز سخن خدا نشنيد و راستي كه او به تمام معني يك بنده سراپا تسليم الهي بود. به نمونه‌هايي در اين رابطه اشاره مي‌شود:1. قيام براي خدا: آن حضرت فرمودند: «اَللّهُمَّ اِنَّكَ تَعْلَمُ اِنَّهُ لَمْ يَكُنْ ما كان مِنّا تَنافُسا في سُلْطانٍ، وَلا اِلْتِماسا مِنْ فُضُولِ الحُطامِ وَلكِنْ لِنَرَي الْمَعالِمَ مِنْ دينِكَ ونُظْهِرَ الاِْصْلاحَ في بِلادِكَ وَيَأْمَنَ المَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِكَ وَيُعْمَلَ بِفَرائِضِكَ وسُنَّتِكَ وَاَحْكامِكَ؛ [15] .بار خدايا! تو خود مي‌داني آنچه از ما سر زد، رقابت براي دستيابي به سلطنت و آرزوي زياد كردن كالاي بي‌ارزش دنيا نبوده است؛ بلكه براي اين بوده كه نشانه‌هاي دين تو را افراشته ببينيم و اصلاح را در شهرهايت آشكار نماييم و بندگان ستمديده‌ات امنيت يابند و به واجبات و سنّتها و احكام تو عمل شود.»2. درخواست خشنودي خدا: امام حسين عليه‌السلام در كنار قبر پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به درگاه خداوند عرض مي‌كند: «اَللّهُمَّ اِنّيِ اُحِبُّ الْمَعْرُوفَ وَاُنْكِرُ الْمُنْكَرَ وَاَنَاْ اَسْئَلُكَ يا ذَالْجَلالِ [16] وَالاِْكْرامِ بِحَقِّ القَبْرِ ومَنْ فيهِ اِلاّ اَخْتَرْتَ مِنْ اَمْري هذا ما هُوَ لَكَ رِضا وِلِرَسُولِكَ فيهِ رِضي؛ [17] خدايا! براستي من معروف را دوست دارم و منكر را زشت مي‌دارم. اي خداي بزرگ و بزرگوار! من از تو مي‌خواهم به حق اين قبر [پيامبر اكرم] و كسي كه درون آن است، كه براي من در اين قيام آنچه رضايت تو و پيامبرت در آن است پيش‌آوري.»3. هرچه خدا بخواهد: پس از آنكه امام حسين عليه‌السلام از مدينه به سوي مكه حركت كرد، در مكه سخنان زيادي ايراد فرمود. در يكي از آنها فرمود: «اَلْحَمْدُ للّه‌ِ وَما شاءَ اللّه‌ُ وَلا قُوَّةَ اِلاّ باللّه .. رِضَي اللّه‌ِ رِضانا اَهْلُ الْبَيْتِ نَصْبِرُ عَلي بَلائِهِ؛ [18] سپاس براي خداست، آنچه خدا بخواهد [همان خواهد بود] و قوتي جز براي خدا نيست...، خشنودي خدا، خشنودي ما اهل‌بيت است و در مقابل بلاي او صبر مي‌كنيم.»4. فقط براي خدا: هنگامي كه تير به سينه حضرت اصابت كرد و به زمين افتاد فرمود: «بِسمِ اللّه‌ِ وباللّه‌ِ وَفي سَبيلِ اللّه‌ِ وَعَلي مِلَّةِ رَسُولِ اللّه‌ِ؛ [19] به نام خدا و به ياد خدا و در راه خدا و بر دين رسول خدا [شهيد مي‌شوم].»الهي در رهت از سرگذشتم هم از عون و هم از جعفر گذشتمرضا دادم تنم بي‌سر بگردد ستوران بر همه پيكر بگرددرضا دادم كه اكبر كشته گردد تن پاكش به خون آغشته گرددزكينه پيكرم پامال گردد زعشقت سَرْ زنِي بر دار گرددامام حسين عليه‌السلام نه تنها در لحظه شهادت زمزمه «في سَبيل اللّه به زبان داشت بلكه هميشه در صبحگاهان و شامگاهان اين دعا را به زبان داشت: «بِسمِ اللّه‌ِ وبِاللّه‌ِ ومِنَ اللّه‌ِ و اِلَي اللّه وَفي سَبيلِ اللّه‌ِ وَعَلي مِلَّةِ رَسُولِ اللّه وَ تَوَكَّلْتُ عَلَي اللّه‌ِ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ باللّه العَلِيِّ العَظيمِ. اَللّهُمَّ اِنّي اَسْلَمْتُ نَفْسي اِلَيْكَ، وَوَجَّهْتُ وَجْهي اِلَيْكَ وَفَوّضْتُ اَمْري اِلَيْك، اِيّاكَ اَسْأَلُ العافيةَ مِنْ كُلِّ سُوءٍ في الدُّنيا والآخِرةِ؛ [20] به نام خدا و به ياد خدا، از خداوند و به سوي او، و در راه او، بر آيين پيامبر او، و بر خداوند توكل كردم و نيرو و قدرتي جز به [اراده] خداوند بزرگ نيست. پروردگارا! جانم را به تو تسليم كرده و چهره‌ام را به سوي تو گردانده و كارم را به تو واگذار نموده و از تو سلامتي از هر بدي در دنيا و آخرت را خواهانم.»در سراسر دعاي فوق خدامحوري، رضايت الهي، و خشنودي به رضايت خداوند موج مي‌زند.