عزت حسینی صفحه 1

مقدمه

«عزت بخشی» و «عزت آفرینی» از مهم ترین اهداف تربیتی پیامبران و اوصیای ایشان بوده است و هیچ نهضتی چون نهضت حسین (ع) قلب ها را منقلب نکرده وعواطف را هم سوی خود نساخته و روح عزت را در بشر ندمیده است.اگر آدمیان به عزت حقیقی دست یابند و از ذلت آزاد شوند، به تربیتی که منظورنظر پیامبران بوده است می رسند؛ تربیتی که آدمی را سربلندو استوار و شکست ناپذیر دربرابر غیر خدا، و ناچیز و ناتوان و خوار در برابر خدا می سازد. آن که فقط در برابر خدا سربندگی فرود می آورد و با قدم عبودیت سیر می کند و داغ ذلت ِ بندگی را در پیشانی خود می نهد به عزّ ربوبیت دست می یابد. عزت حقیقی مختص خداوند است و اوست که دوست دارانش را عزت می بخشد. حسین (ع) در «دعای عرفه» خداوند را چنین مخاطب قرار می دهد:«یا مَن ْ خَص َّ نَفْسَه ُ بالسُّمُوٍّ و الرَّفْعَه فَاَوْلیائه بِعِزِّه ِ یَعْتَزُّون َ؛ ای آن که ذات خود را به علو مقام و رفعت مخصوص گردانیدی و دوست دارانت را به عزت خود عزیز ساختی.»حسین (ع) مظهر عزت الهی و نهضت او، قیامی برای حفظ عزت آدمی و گشودن راه تربیت حقیقی بود، تا پس از او همگان به راه و رسمش تربیت شوند و به عزت حقیقی دست یابند. رهبر معظم انقلاب که با شروع سال نو، «عزت و افتخار حسینی» را به مثابه یک شعار محوری مطرح نمودند، در این زمینه فرمودند:«این سال،

سال عزت و افتخار حسینی است. این عزت چه جور عزتی است؟ این افتخار، افتخار به چیست؟ آن کسی که حرکت حسین بن علی (ع) را بشناسد، او می داند که این عزت، چگونه عزتی است... حرکت امام حسین (ع) حرکت عزت بود، یعنی عزت حق،عزت دین، عزت امام و عزت آن راهی که پیغبر ارائه کرده بود. امام حسین (ع) مظهر عزت و چون ایستاد، مایه فخر و مباهات هم بود. این است عزت و افتخار حسینی»

جایگاه عزت در تربیت

نقش عزت در تربیت اساسی است، به نحوی که در صورت فقدان عزت، آدمی به هر پستی تن می دهد و به هر گناهی دست می زند.ریشه همه تباه گری ها در ذلت نفس است و از این رو، بهترین راه برای فرد و جامعه، عزت بخشی و عزت آفرینی است. میزان برای شناخت نهضت های اصلاحی،عزت بخشی آن هاست و میزان قوّت هر یک از آن ها در اندازه عزّتی است که می بخشد و راهی است که برای عزّت آفرینی می گشاید. آن نهضتی که عزت نمی بخشد و یا مردمان را به ذلت می کشاند، فاقد ماهیت اصلاح گری است؛ زیرا با کاهش عزت در مردمان یا منتفی شدن آن، راه همه تباه گریها بر آنان گشوده می شود.اگر آدمیان ریاکاری می کنند، اگر گردن کشی و گردن فرازی می نمایند، اگر ستم گری و بیداد می کنند، اگر مرتکب گناه می شوند و... همه ریشه در ذلت نفسشان دارد؛چنان که پیشوایان معصوم (ع) به صراحت، ریشه همه این امور را در ذلت نفس معرفی کرده اند. از امیر مؤمنان علی بن ابی طالب (ع) وارد شده است:«نفاق المرء مِن ْ ذُل ٍّ یَجِدُه ُ فی نَفْسه؛ نفاق و دورویی در انسان از حقارت و ذلتی است که در وجود

خود می یابد.»امام صادق (ع) فرموده است:«ما مِن ْ رَجُل ٍ تَکَبُّر أوْ تَجَبَّرَ إلاّ لِذِلَّه ِ وَجَدّها فی نَفْسِه ِ؛ هیچ انسانی دچار گردن فرازی یا گردن کشی نمی شود، مگر به سبب حقارت و ذلتی که در نفس خویش می یابد.»از امیر مؤمنان (ع) وارد شده است:«من هانَت ْ علیه نَفْسُه ُ فلاتَرْج ُ خَیْرَه ُ؛ کسی که در برابر نفسش، پست، خوار و ذلیل باشد، به خیرش امید نداشته باش.»از امام هادی (ع) نیز روایت شده است:«مَن ْ هانت علیه نَفْسُه ُ فَلا تَامَن ْ شَرُّه ُ؛ هر که نفسش خوار شود، از شرّ او ایمن مباش.»بدین ترتیب، مهم ترین تلاش تربیتی باید در جهت عزت بخشی و عزت آفرینی باشد، تا فرد و جامعه از تباهی و سقوط، رها شوند و به زندگی نیک این جهان و آن جهان دست یابند. با این نگرش است که خداوند اجازه هر کاری به مومن داده است، جز آن که تن به ذلّت دهد، چنان که «ابوبصیر» از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: «إن ّ الله تبارک و تعالی فَوَّض َ إلَی الْمؤمن کل َّ شی ءٍ إلاّ إذْلال َ نَفْسِه ِ؛ خدای تبارک و تعالی همه چیز را به مؤمن واگذار کرده جز آن که خود را ذلیل کند.»

مفهوم عزت

«عزّت» آن حالتی است که انسان را مقاوم و شکست ناپذیر می سازد. و اصل آن ازاین جا گرفته شده است که می گویند: «أرْض ٌ عَزازٌ» یعنی زمینی که سخت و محکم و نفوذناپذیر است، و می گویند: «تَعَزَّزَ اللحُم ْ» یعنی گوشت، نایاب شده که نمی توان به آن دست یافت.بنابراین «عزّت» در اصل به معنای صلابت و حالت شکست ناپذیری است و بر همین اساس، از باب توسعه در استعمال، درمعنای دیگر؛ از جمله غلبه، صعوبت، سختی،غیرت و حمیّت و

مانند این ها به کار رفته است. عزّت به معنای عظمت، ارج مندی،سرافرازی و بزرگواری است و در معنای دقیق تر، عزت همان شناخت انسان به حقیقت نقش خود و قرار دادن آن در مقام و منزلت خود است.عزّت را به معنای «اقتدار» نیز تفسیر کرده اند. این معنا در یکی از اسم های الهی به چشم می خورد؛ نامی که بیش از 88 بار در قرآن کریم از آن یاد شده است. (هو العزیزالحکیم) ، (هو العزیز العلیم) ، (الی صراط العزیز الحمید) و... مراد از عزیز، وجود قاهری است که غلبه نمی پذیرد. بنابراین «عزّت»، در حوزه های گسترده ای چون جامعه،معنای اقتدار و عظمت دارد و در حوزه های شخصی به مفهوم ارج مندی و سربلندی است.در مقابل آن، ذلّت قرار می گیرد که مفهوم متضاد آن است: (تُعِزُّ مَن ْ تَشاءُ و تُذّل ُ مَن ْتشاءُ) .