- امام حسین در قرآن کریم 1
- پیشگفتار [: استاد بهاء الدین خرمشاهی] 1
- * تکمله 5
- مقدمه نویسنده 7
- مدخلی بر مرثیه سرایی 21
- مرثیه سرایان اهل بیت (ع) 31
- اشاره 31
- امام سجّاد (ع) 35
- حضرت زینب (س) 39
- *** رباب (س) 41
- *** سکینه (س) 44
- *** ام البنین 46
- *** ام لقمان 50
- رثا و نوحه سرایی: 52
- [عمده ترین موضوعات مطرح در شعر این دوره چنین است:] 52
- فصل اول مرثیه سرایان دوره اول (قرن اول تا پایان قرن سوم هجری) 52
- اشاره 52
- ندامت و پشیمانی: 53
- هجو بنی امیه و دعوت به خونخواهی حسین (ع): 53
- [شعرای این دوره] 54
- یحیی بن حکم 54
- بشیر بن جذلم 55
- عبید اللّه بن حرّ جعفی 57
- مصعب بن زبیر 60
- عقبه بن عمرو السّهمی 62
- عبد اللّه بن زبیر اسدی 64
- فضل بن عبّاس بن ربیعه 67
- ابو الرُّمیح خزاعی 68
- ابو الاسود الدؤلی 70
- فضل بن عبّاس بن عتبه 71
- عوف ازدی 73
- سلیمان بن قتّه 75
- سفیان بن مصعب عبدی کوفی 78
- فرزدق 87
- اشاره 87
- قصیده فرزدق در مدح امام سجاد (ع): 88
- اشاره 101
- کمیت بن زید اسدی 101
- اشعار هاشمیات «1»: 105
- جعفر بن عفّان طائی 120
- سیّد اسماعیل حمیری 122
- منصور نمری 133
- امام شافعی 138
- فضل بن الحسن بن عبید اللّه بن العبّاس (ع) 144
- دیک الجنّ 145
- خالد بن معدان طائی 150
- دِعبل خُزاعی 152
- اشاره 152
- آثار دعبل: 156
- قصیده مدارس آیات: 158
- قصیده رائیه: 189
- قصیده دائیه: 195
- قصیده ای در رثاء حسین شهید: 199
- قصیده ای دیگر در رثای حسین (ع): 201
- فضل بن محمّد 204
- علی بن محمّد بسّامی 206
- علی بن الحسن 209
- افوَه حِمّانی «1» 210
- اشاره 212
- رثا و نوحه سرایی: 212
- فصل دوم مرثیه سرایان دوره دوم (قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجری) 212
- عمده ترین موضوعات مطرح در شعر این دوره چنین است: 212
- تحول در کیفیت خونخواهی شهدای کربلا: 213
- مشارکت بنی عباس در جرائم بنی امیه: 213
- صنوبری 214
- [شعرای این دوره] 214
- اشاره 215
- مرثیه امیر المؤمنین و فرزند شهیدش: 221
- مرثیه ابا عبد اللّه الحسین (ع): 223
- در رثای حسین شهید (ع): 226
- اشاره 230
- ابو القاسم زاهی 230
- مدح اهل بیت (ع): 230
- مرثیه ی حسین شهید (ع): 236
- مدح اهل بیت (ع): 242
- ابو فراس حمدانی 243
- اشاره 243
- قصیده ی شافیه: 245
- قصیده هائیه: 256
- ابو الفتح کشاجم «1» 265
- اشاره 265
- مرثیه ی آل رسول (ص): 267
- مدح آل رسول (ص): 273
- در دوستی و ولاء علی (ع): 275
- در رثای اهل بیت پیامبر (ص): 277
- ابن هانی اندلسی 285
- ناشی صغیر 290
- اشاره 290
- قسمتی از قصیده بائیه در ثنای اهل بیت (ع): 293
- مدح اهل بیت: 295
- سعید بن هاشم خالدی 300
- اشاره 302
- جوهری 302
- مدح اهل بیت (ع): 303
- در رثای حسین شهید (ع): 308
- اشاره 314
- صاحب بن عبّاد 314
- قصیده ای در اعتقادش به شیعه اثنی عشری: 316
- مدح علی (ع): 320
- مدح اهل بیت (ع): 321
- رثای حسین شهید (ع): 325
- محمّد بن هاشم خالدی 330
- اشاره 331
- ابو محمّد عونی 331
- مدح اهل بیت پیامبر (ص): 332
- در رثای حسین شهید: 334
- مدح اهل بیت (ع): 339
- مرثیه ی سیّد الشهدا (ع): 341
- اشاره 342
- ابن حمّاد 342
- مرثیه ی سید الشهداء (ع): 343
- مدح اهل بیت (ع): 346
- رثای حسین بن علی (ع): 351
- رثای حسین شهید: 374
- ابو نصر بن نبّاته 382
- اشاره 383
- سیّد رضی 383
- ابیاتی از قصیده سیّد مرتضی در سوگ برادرش سیّد رضی: 387
- در سوگ سیّد الشّهداء (ع): 388
- مرثیه ی سیّد الشّهداء: 398
- قصیده: 411
- قصیده: 418
- سیّد مرتضی 429
- اشاره 429
- در سوگ سیّد الشّهداء (ع): 431
- قصیده: 440
- قصیده: 451
- قصیده: 455
- قصیده: 464
- قصیده: 465
- اشاره 466
- ابو محمّد صوری 466
- مدح اهل بیت: 467
- مرثیه ی اهل بیت (ع): 470
- مهیار دیلمی 476
- اشاره 477
- رثای حسین (ع): 477
- رثای اهل بیت (ع): 485
- رثاء و ماتم اهل بیت (ع): 490
- در رثاء علی (ع) و فرزند شهیدش (ع): 500
- مدح اهل بیت (ع): 509
- ابو العلاء معرّی 525
- زید بن سهل موصلی نحوی 531
- امیر عبد اللّه خَفاجی 532
- المؤید فی الدّین 534
- اشاره 535
- ابن جبر المصری 535
- مدح اهل بیت (ع): 536
- یحیی حصکفی 556
- رثای حسین «ع»: 558
- حسن بن علی زبیر 558
- اشاره 558
- ابن العودی 560
- اشاره 561
- قصیده: 572
- اشاره 576
- قاضی جلیس 576
- رثای سید الشهداء (ع): 578
- طلائع بن رزیک 582
- اشاره 582
- رثای اهل بیت (ع): 587
- ابن مکّی نیلی 592
- اشاره 593
- مدح رسول اللّه و اهل بیت او: 594
- مدح علی بن ابیطالب (ع): 596
- صَرَّدُر 598
- خطیب خوارزمی 600
- اشاره 600
- رثای امیر المؤمنین علی (ع) و فرزندانش: 601
- اشاره 606
- فقیه عمّاره یمنی 606
- قصیده: «7» 607
- قطب الدّین راوندی 614
- ابن الصیّفی 618
- ابن تعاویذی 620
- ابن معلم واسطی 628
- احمد بن عیسی هاشمی 632
- صفوان بن ادریس مرسی 633
- اشاره 635
- عمده ترین موضوعات مطرح در شعر این دوره عبارتند از: 635
- فصل سوم مرثیه سرایان دوره سوم (قرن هفتم تا پایان قرن نهم هجری) 635
- عمومیت شعر حسینی: 636
- رثا و نوحه سرایی: 636
- تحوّل در هجو بنی امیّه و بنی عبّاس: 636
- امید ثواب در مرثیه سرایی: 637
- [شعرای این دوره] 638
- ابن سناء الملک 638
- ابو الحسن المنصور باللّه 639
- علی بن مقرب 644
- عبد الرّحمن کتّانی 646
- کمال الدّین شافعی 647
- اشاره 647
- مدح اهل بیت پیامبر: «1» 651
- اشاره 656
- ابن ابی الحدید معتزلی 656
- قصیده علویه: 659
- ابو الحسین جزّار 733
- بهاء الدین اربلی 735
- اشاره 736
- در منقبت اهل بیت پیامبر (ص): 736
- علاء الدین علی حلّی 742
- اشاره 742
- ابو الحسن الخلیعی 755
- اشاره 755
- قصاید هفت گانه: «1» 755
- در سوگ حسین (ع): 755
- رثای مسلم بن عقیل: 767
- مطلع قصیده ها: 771
- ابن الوردی الشافعی 780
- حسن آل أبی عبد الکریم «حسن مخزومی» 782
- مدح رسول اللّه و اهل بیت او: «2» 783
- اشاره 783
- اشاره 811
- حافظ بُرسی حلّی 811
- در رثاء حسین (ع): 812
- چکامه دیگر: 840
- چکامه دیگر: 860
- حسن بن راشد حلّی 873
دانشنامه ی شعر عاشورایی، محمد زاده ،ج 1،ص:57
عبد اللّه بن زبیر اسدی
عبد اللّه بن زبیر بن اشیم اسدی از خاندان بنی اسد بود که در کوفه به دنیا آمد. «1» وی شاعری شیعی بود. مرزبانی در «معجم الشعراء» و شیخ سماوی در «ابصار العین» و ابو الفرج اصفهانی در «الاغانی» اشعاری از او ذکر کرده اند.
از اشعار به دست آمده می توان پاره ای رویدادهای زمان او و هم چنین شخصیت فردی، اجتماعی، سیاسی و ادبی وی را روشن ساخت. اشعار او در سه موضوع مدح، رثا و هجو خلاصه می شود.
عبد اللّه مرثیه ای در مورد مسلم بن عقیل و هانی بن عروه سروده که طبری و ابن طاووس آن را نقل کرده اند. «2»
عبد اللّه به سال
75 ه. ق. در سفر به ری که به دستور حجّاج بن یوسف ثقفی انجام شد، درگذشت. «3»
-*-
1- اذا کنت لا تدرین ما الموت فانظری إلی هانی بالسوق و ابن عقیل
2- إلی بطل قد هشّم السیف وجهه و آخر یهوی من طمار قتیل