فرهنگ عاشورا صفحه 102

مثبت این نمایش مذهبی است.به همین جهت در ایران پس از انقلاب اسلامی،رواج و توسعۀ بیشتری یافته و همراه این توسعه،تحوّلاتی هم در سبک اجرا،هم در محتوای اشعار و جهت گیری سیاسی اجتماعی پدید آمده است.در واقع،انقلاب اسلامی به تعزیه روح جدیدی بخشید و این هنر جان گرفت.صاحب نظران این فن،خود به تأثیر آن در روحیۀ سربازان و افسران در طول سالهای دفاع مقدّس اعتراف کرده اند. (1)

اجرای تعزیه مخصوص ایران نیست،در کشورهای اسلامی و شیعی دیگری نیز این سنّت مورد توجّه است و با سبکهای گوناگون و اعتقادات و مراسم مختلف و ابزار و ادوات دیگری اجرا می شود،از جمله در هند و پاکستان،که رواج بیشتری دارد. (2)

-تکیه،تکیه دولت، طشت گذاری

تکیه

محلّی که برای عزاداری سید الشهدا علیه السلام،بویژه در ایّام عاشورا ساخته و برپا می شود.این گونه اماکن،علاوه بر آنکه حرمت و قداست خاصّ خود را دارد،احکام مخصوص مساجد را ندارد،بنا بر این محدودیّت حضور در آن مثل مسجد نیست.«تکیه، یا تکیه گاه،بعد از مسجد در حقیقت پایگاه معنوی مسلمانان خصوصا شیعیان به حساب می آید.جایی که مردم با تعزیه خوانی و سوگواری سالار شهیدان و یاران با وفایش به او متوسّل و متّکی می شوند...تکیه با تعزیه و عزاداری عجین گشته و این دو را هرگز نتوان از یکدیگر جدا کرد.به نظر می رسد تعزیه پس از حادثۀ کربلا برای نشان دادن وقایع خونبار عاشورا به سبک سوزناک ابداع شده باشد و با تقلید از نمایشهای قدیمی که تا عهد پیشدادیان می رسد،ارتباط پیدا می کند.» (3)

در نقل فوق،روی تکیه گاه بودن تکیه برای عزاداران حسینی تکیه شده است.این دقّت را دیگران نیز داشته اند و در پیشینۀ تاریخی آن به این جنبه عنایت کرده اند.از جمله به این نقل توجّه کنید:«جایی که مأمن و پناهگاه و تکیه گاه فقیران و مسافران بوده و رایگان در آنجا اقامت موقّت داشته اند.محافظان و نگهبانان آن(تکیه داران)از جوانمردان بودند و آداب و رسومی خاصّ داشتند که در« فتوت نامه»ها آمده است.جز این مفهوم،

1- 1) -از جمله ر.ک:«کیهان فرهنگی»،مهر 63،ص 27،مقالۀ«نشستی در ارزیابی تعزیه».
2- 2) -همان،ص 31.
3- 3) -تاریخ تکایا و عزاداری قم،ص 69.