فرهنگ عاشورا صفحه 103

تکایا محلّی برای اجرای تعزیه برای سالار شهیدان بوده که در وسط تکیه،روی سکویی بر آمده از زمین،تعزیه خوانان موجب تحریک احساسات جماعت عزادار می شدند.

رفته رفته تکیه به محلّی برای عزاداری تبدیل شد.از زمان ناصر الدین شاه به بعد، تکیه های بطور رسمی محلّ اجرای نمایشهای مذهبی شد...در بیشتر تکیه ها-به اقتضای فصل-چادرهایی بزرگ بر می افراشتند که در واقع سقف این گونه تکیه ها به شمار می رفت.پارچه هایی سیاه که اشعاری در سوگ خاندان امام حسین«علیه السلام»بر آن نقش بسته است و علامت و شکل مخصوص تکیه نیز در جایی از آن قرار می گرفت.هر تکیه، علامتی ویژه و علمی ممتاز از بقیۀ تکیه ها برای خود داشت.بیشتر تکیه ها بر گذرگاهها و راههای رفت و آمد مردم ساخته می شدند و دو مدخل داشتند که قافله ها و شبیه گردانان و دسته های عزاداری از آن عبور می کردند...در هر تکیه به یادبود تشنگی شهیدان کربلا سقّا خانه ای بنا می شد.بعدها در کنار تکیه ها،محلّهایی به نام حسینیّه و زینبیّه بنا شد و یا تکایا به نام«حسینیّه»تغییر نام یافتند.» (1)گاهی به همّت اهل یک شهر،در شهرهای زیارتی از قبیل«مشهد»،«کربلا»،«نجف»،و...حسینیّه هایی ساخته می شود که اغلب مورد استفادۀ زوّار آن شهر قرار می گیرد.

به نظر برخی،پدید آمدن«تکیه»،در مقابل مراکز دینی وابسته به خلافتهای غیر شیعی بوده تا پایگاهی برای هواداران نهضت حسینی و دور از سلطۀ حکّام باشد:«تکیه و حسینیّه،مرکز تشکیلات ضدّ حکومتی ایجاد می کرد...شیعه،تکیه و حسینیّه می سازد تا به جنگجویانش پناهگاهی ببخشد...به خمس و حسینیّه رو می کند،تا به مبارزۀ همه جانبه اش از علی«علیه السلام»تاکنون امکان و قدرت بخشد.چنین است که ساختن«حسینیّه»، ضربه ای است بر پیکر حکومت...» (2)

-تعزیه،تکیه دولت،حسینیّه،عزاخانه

تکیه دولت

محلّی بود در مرکز تهران در عصر ناصر الدین شاه،که به صورت محلّ اجرای تعزیۀ بزرگ و مهمّ در روز عاشورا در آمده بود.دیلمیان،اجرای نمایش داشتند.سپس در عصر ناصر الدین شاه بیشتر معمول شد و پس از سفر وی به فرنگ و دیدن تآترهای اروپا،پس از