فرهنگ عاشورا صفحه 107

دعای بعد از زیارت عاشورا می خوانیم:«یا امیر المؤمنین و یا ابا عبد اللّه،اتیتکما زائرا متوسّلا الی اللّه ربّی و ربّکما».دعای توسّل نیز،واسطه قرار دادن چهارده معصوم علیهم السلام در پیشگاه خداوند متعال است.امام حسین«علیه السلام»و شهدای کربلا و أئمّه معصومین همه باب الحوایجند،لیکن هر کدام به نحوی و با عشقی خاصّ.عزاداری ما نیز نوعی توسّل جستن به این خاندان است،تا هم ابراز محبّت شود و هم جلب لطف و کرم.

هیئتهای متوسّلین به شهدای کربلا و سید الشهدا نیز از همین راه برای تقرّب به خدا و بر آمدن حاجتها بهره می جویند و خود را به آن معدن حیات و روشنی وصل می کنند. (1)

-شفاعت

توغ(توق)

از جمله وسایل تزیینی دسته های عزاداری است و قدمت آن به عهد صفویّه می رسد.

پایه ای است که بر روی آن یک صندوق و بر روی صندوق،زبانۀ بلندی قرار دارد و شالی نیز بر سر زبانه می بندند و مانند علمات،یک نفر آن را حمل می کند. (2)این کلمه در اصل به معنای دم اسب است(در ترکی)که بر سر علم می بسته اند.به نوشتۀ دهخدا:«علم مانندی که بر سر آن به جای پرچم،منگوله ای از پشم یا ابریشم آویزند،بیرق ترکان عثمانی،و آن دم اسبی بود بر سر نیزه و بر آن گروهه ای از زر.» (3)

«در اصل،یکی از آلات جنگی بوده است.به نوشتۀ حسین واعظ کاشفی در فتوت نامه «توق،همین نیزه است،امّا به شرط آنکه پرچم داشته باشد...توق،اصل و نشانه را گویند و در هر لشکرگاهی که توق زدند،هر کس می داند که جای او کجاست،آنجا رود...»در عصر صفویّه،توغ از تجهیزات دسته بود،امّا زبانه نداشت.اکنون توغها دارای زبانه هستند...هر تکیه تعدادی توغ دارد که در روزهای خاصّ از ایّام محرّم،آنها را جامه (لباس)می کنند...مردم عزادار،با نظمی خاصّ در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی وارد تکیه شده و به دنبال آن توغها با شور و هیجانی خاصّ،به همراه شیون و نالۀ مردان و زنان به حالت نیمه افراشته نگه داشته می شوند...» (4)اینگونه احساسات و شعائر مذهبی ستودنی

1- 1) -در بحار الانوار،ج 91،ص 1 تا 47 باب توسّل و استشفاع به محمّد و آل محمّد.
2- 2) -تاریخ تکایا و عزاداری قم،ص 216.
3- 3) - لغت نامه،دهخدا.
4- 4) -کیهان فرهنگی(مجلّه)،سال 10 شمارۀ 3،ص 31.