فرهنگ عاشورا صفحه 114

آنجا استراحت می کرده است.در کنار منبر یاد شده در قسمت شرقی مسجد،«مقام رأس الحسین»قرار گرفته و زیارتگاه شیعیان است. (1)

-شام،مقام رأس الحسین

جامعه(غل جامعه)

گردآورنده، جمع کننده،طوق و غل،غلی که بر گردن و دست نهند. (2)به آن جهت به غل و زنجیر،«جامعه»می گفتند که دستها را به گردن می بست. (3)به نقل برخی منابع،امام زین العابدین«علیه السلام»را پس از شهادت امام در کربلا،همراه اسیران دیگر سوار بر شتران بی جهاز کردند،در حالی که غل جامعه بر دست و گردن او بسته بود.این را هم مسلم جصّاص(گچ کار)و هم جذلم بن بشیر،در مشاهدات در روز ورود اسرا به کوفه نقل کرده اند (4)«و فی عنقه الجامعه و یده مغلوله الی عنقه»و به نقل تاریخ طبری:«و سرح فی اثرهم علیّ بن الحسین مغلوله یدیه الی عنقه و عیاله معه». (5)و اسیران را با این وضعیّت حرکت دادند و به شام بردند.

-غل و زنجیر

جامۀ سیاه

رسم است که در سوک عزیزان،لباس سیاه می پوشند،در ایام محرّم نیز عزاداران در عزای سید الشهدا،هم خود لباس سیاه می پوشند،هم مساجد و تکایا و سر در ساختمانها را سیاهپوش می کنند.در تعابیر شاعران نیز سیاهی شب بعنوان جامۀ سیاهی به حساب آمده که جهان در سوک سالار شهیدان به بر می کند،جامۀ نیلی هم گفته می شود.در اشعار محتشم کاشانی است:

یکباره جامه در خم گردون به نیل زد چون این خبر به عیسی گردون نشین رسید

که جامه در نیل گرفتن و به نیل زدن،کنایه از پوشیدن لباس عزاست.

ای عالمی سیاه به تن در عزای تو ای جان پاک آدم خاکی فدای تو

ای جنّ و انس،مویه گر اندر مصیبتت ای خاص و عام نوحه گر اندر رثای تو

1- 1) -شام،سرزمین خاطره ها،پیشوایی،ص 63.
2- 2) - لغت نامه،دهخدا.
3- 3) -مجمع البحرین.
4- 4) -امالی،شیخ مفید،ص 321.
5- 5) -سوگنامۀ آل محمّد،ص 437 به نقل از تاریخ طبری.