فرهنگ عاشورا صفحه 120

عاشورا،سرمایۀ الهام بخش مجاهدان در طول تاریخ گشت و خون سید الشهدا و شهدای کربلا،خون حماسه سازان ظلم ستیز را به جوش آورد.

-شهادت،فتح،احدی الحسنین،عاشورا در نظر دیگران،آثار و نتایج نهضت عاشورا

چ

چاوش خوانی

چاووش،به معنای پیشرو لشکر و قافله است،کسی که پیشاپیش قافله یا زوّار حرکت کند و آواز خواند. (1)کسی که در دربار شاهان یا در نزد امرا و بزرگان وظیفه دار امور تشریفاتی بوده،در روزهای سلام،اشخاص را به حضور آنان معرّفی می نموده است. (2)

در فرهنگ دینی در گذشته رسم بود که طبق مراسم سنّتی،هنگام رفتن اشخاص از شهرها و روستاها به زیارت نجف،کربلا،خراسان یا سفر حج،اشخاصی به نام«چاووش خوان»اشعاری را با لحنی سوزناک و خاصّ می خواندند.هم هنگامه بدرقۀ زائر،هم وقت استقبال،بصورت تک خوانی یا همخوانی.محتوای اشعار هم اغلب سلام و صلوات بر پیامبر و اهل بیت او یا فراخوانی به پیوستن به کاروان زیارت بوده است. چاوش خوانی، حرفه ای معنوی و پر از صفا بود که صدای خوش و لحنی دلنشین می خواست و پاکی و دین داری و عشق به اهل بیت. چاووش خوانان،«منادیان راه خدا و قاصدان مرقد مطهّر اولیا»بودند و«بانگ چاووشان»مردم را به هلهله و غوغا و بی آرامی دل می رساند».در هر فقره ای،مصرع«که بر حبیب خدا ختم انبیا صلوات»که چاووش خوان می خواند،از مردم صلوات می گرفت.شعرهایی از این قبیل:

ز تربت شهدا بوی سیب می آید ز طوس،بوی رضای غریب می آید

هر که دارد هوس کرب و بلا،بسم اللّه هر که دارد هوس حب خدا،بسم اللّه

بر مشامم می رسد هر لحظه بوی کربلا ترسم آخر جان دهم در آرزوی کربلا (3)

این مراسم سنّتی،در جاهای مختلف،تشریفات خاص و اشعار متفاوتی دارد.به

1- 1) -فرهنگ فارسی،معین.
2- 2) - لغت نامه،دهخدا.
3- 3) -به تحلیل این مراسم و نمونه هایی از متن چاووش خوانیها در«درآمدی بر نمایش و نیایش در ایران»از جابر عناصری مراجعه کنید.