فرهنگ عاشورا صفحه 121

نوشته دهخدا:«چاووش خوان کسی است که دعوت رفتن به زیارت عتبات عالیات کند.

در اصطلاح روستاییان خراسان،کسی باشد که در فصل مناسب زیارت در دهات و روستاها سواره یا پیاده به راه افتد و روستاییان را به وسیلۀ جار زدن یا خواندن اشعار مهیّج و مناسب،به زیارت اعتاب مقدّسه تشویق و تهییج نماید.» (1)

-بوی سیب،زیارت

چراغانی

آراستن و آذین بستن خانه و شهر،هنگام جشنها و اعیاد و پیروزیها.در بدو ورود اهل بیت امام حسین«علیه السلام»به کوفه و نیز دمشق،مواجه با آذین بندی و چراغانی و مراسم جشن و شادمانی شدند.به نقل بعضی تواریخ:اهل بیت را سه روز در دروازۀ شام نگهداشتند تا کار چراغانی شان کامل شود و شهر را با زیورها،حلّه ها،دیبا و زر و سیم و انواع جواهرات بیارایند.آنگاه مردان،زنان،کودکان،و بزرگسالان،وزیران،و امیران،یهود و مجوس و نصارا و همۀ اقوام به تفرّج و تفریح بیرون آمدند،با طبلها،دفها،و شیپورها و سرناها و ابزار لهو و لعب دیگر.چشمها را سرمه زده،دستها را حنا بسته و بهترین لباسها را پوشیده و خود را آراسته بودند.شهر چنان وضعی داشت که گویا از همۀ مردم در سطح شهر دمشق،رستاخیزی بپا شده است.و در چنین وضعی بود که سر مطهّر امام حسین«علیه السلام»را وارد کردند که بر فراز نیزه بود و پشت سر آن،اسیران اهل بیت را از دروازۀ ساعات به داخل آوردند... (2)

تبلیغات امویان وانمود کرده بود که بر دشمنان خلیفه و بر یاغیان پیروز شده اند و خاندان آنها را به اسارت گرفته و آورده اند.تا آنجا که سهل بن سعد در سفر خود به دمشق عبور می کند و با دیدن چراغانی و دف و طبل،می پرسد:آیا شما در شام،عیدی دارید که ما از آن بی خبریم؟می گویند:سر حسین«علیه السلام»را از عراق به شام می آورند!همین سعد متأثر می شود و در مقابل خواستۀ سکینه،دختر امام،به نیزه داری که سر سید الشهدا را می برد، 400 درهم می دهد تا سر مطهّر را پیشاپیش اسرا ببرد و مردم به چهرۀ اهل بیت نگاه نکنند. (3)

امّا زینب و سجاد«علیه السلام»جشن را با سخنرانیها و خطابه هایشان تبدیل به عزا کردند و آن

1- 1) - لغت نامه،کلمۀ«چاووش».
2- 2) -حیاه الامام الحسین،ج 3،ص 369.
3- 3) -همان،ص 370.