فرهنگ عاشورا صفحه 128

حدیث قاروره-امّ سلمه

حدیقه السّعداء

کتاب مقتلی به زبان ترکی است که«فضولی بغدادی»(م 932)آن را به رشتۀ تحریر کشید.این کتاب در پی نگارش«روضه الشهداء»،نخستین کتاب مقتل فارسی بود که به قلم ملا حسین واعظ کاشفی(م 910)نوشته شده بود. (1)

-کاشفی،مقتل،کتابنامۀ عاشورا

حرّ بن یزید ریاحی

شهید والاقدر عاشورا.حرّ از خاندانهای معروف عراق و از رؤسای کوفیان بود.به درخواست ابن زیاد،برای مبارزه با حسین«علیه السلام»فراخوانده شد و به سرکردگی هزار سوار برگزیده گشت.گفته اند وقتی از دار الأمارۀ کوفه،با مأموریت بستن راه بر امام حسین«علیه السلام» بیرون آمد،ندایی شنید که:ای حرّ!مژده باد تو را بهشت... (2)در منزل«قصر بنی مقاتل»یا «شراف»،راه را بر امام بست و مانع از حرکت آن حضرت به سوی کوفه شد.کاروان حسینی را همراهی کرد تا به کربلا رسیدند و امام در آنجا فرود آمد.حرّ وقتی فهمید کار جنگ با حسین بن علی«علیه السلام»جدّی است،صبح عاشورا به بهانۀ آب دادن اسب خویش،از اردوگاه عمر سعد جدا شد و به کاروان حسین«علیه السلام»و جبهۀ حق پیوست.توبه کنان کنار خیمه های امام آمد و اظهار پشیمانی کرد،سپس اذن میدان طلبید.این انتخاب شگفت و برگزیدن راه بهشت بر دوزخ،از حرّ،چهره ای دوست داشتنی و قهرمان ساخت.حرّ با اذن امام به میدان رفت و در خطابه ای مؤثّر،سپاه کوفه را به خاطر جنگیدن با حسین«علیه السلام»توبیخ کرد.چیزی نمانده بود که سخنان او،گروهی از سربازان عمر سعد را تحت تأثیر قرار داده از جنگ با سید الشهدا منصرف سازد،که سپاه عمر سعد،او را هدف تیرها قرار داد.نزد امام بازگشت و پس از لحظاتی دوباره به میدان رفت و با رجزخوانی،به مبارزه پرداخت و پس از نبردی دلیرانه به شهادت رسید.رجز او چنین بود:

انّی انا الحرّ و مأوی الضّیف اضرب فی اعناقکم بالسّیف

عن خیر من حلّ بأرض الخیف اضربکم و لا اری من حیف (3)

1- 1) -کیهان فرهنگی،سال 10 شمارۀ 3،ص 30.
2- 2) -قاموس الرجال،ج 3،ص 103،امالی صدوق،ص 131.
3- 3) -بحار الأنوار،ج 45،ص 14.