فرهنگ عاشورا صفحه 164

سیّد الشهداست و نقشۀ دشمنان اهل بیت را که کوشش در محو جنایات خویش داشتند، نقش بر آب می کند و جامعه را هوادار اهل بیت و خصم ظالمان می پرورد. (1)

البته باید ذاکران و مرثیه خوانان،هم شایستگی این منصب حسّاس را داشته باشند و هم در محتوای مرثیه خوانی خود دقّت داشته باشند و نصایح بزرگان را در آداب آن به کار بندند.

-مقتل،گریه،گریز،آداب وعظ و منبر،ذاکر

ذو الجناح

بالدار،نام اسب حسین بن علی«علیه السلام»که روز عاشورا بر آن نشسته بود.از آن جهت که این اسب،رهوار و تندرو بوده است،به آن ذو الجناح می گفته اند.این اسب،پس از شهادت آن حضرت،از پیکر وی دفاع می کرد و به سواران دشمن حمله می نمود و به این طریق، تعدادی را کشت. (2)سید الشهدا تا آخرین حدّ و لحظۀ توان خود،سوار بر این اسب بود و مقاومت و جنگ می کرد.در پایان از روی این اسب بر زمین کربلا افتاد.

نه ذو الجناح دگر تاب استقامت داشت نه سیّد الشهدا بر قتال،طاقت داشت

بلند مرتبه شاهی ز صدر زین افتاد اگر غلط نکنم عرش بر زمین افتاد

پس از شهادت امام حسین«علیه السلام»،اسب او کاکل خود را به خون امام آغشته کرد و با صیحه و فریاد و گام بر زمین زدن به سوی خیمه ها دوید تا شهادت امام را به اهل بیت خبر دهد.زنان متوجّه شهادت امام شدند و شیون آنان برخاست. (3)در برخی منابع نقل شده که اسب امام،پس از شهادت حضرت،وحشتزده از نزد بانوان گریخت و خود را به آب فرات انداخت و ناپدید شد. (4)در زیارت ناحیۀ مقدّسه از این اسب،با عنوان«جواد»یاد شده که با زین و حالت پریشان روی به خیمه ها نهاد:«فلمّا نظرن النّساء الی الجواد مخزیا و السّرج علیه ملویّا خرجن من الخدور ناشرات الشّعور،علی الخدود لاطمات و للوجوه سافرات و بالعویل داعیات...». (5)و روایت است که پس از شهادت امام،این اسب با همهمه می گفت:

1- 1) -ر.ک:«نقش انقلابی یاد و یادآوران»،شریعتی.بحار الأنوار،ج 44،ص 278،احادیث گریستن و عزاداری بر سید الشهداء را آورده است.
2- 2) -مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 58.
3- 3) -بحار الأنوار،ج 45،ص 60.
4- 4) -تذکره الشهدا،ملا حبیب الله کاشی،ص 353.
5- 5) -حیاه الإمام الحسین،ج 3،ص 298.