فرهنگ عاشورا صفحه 195

در رکاب«قائم»علیه السلام است.این القاء فرهنگ شهادت طلبی در جان و اندیشۀ شیعه است:«و ان یرزقنی طلب ثارکم مع امام هدی ظاهر...»(زیارت عاشورا)و در زیارت جامعه،اعلام حمایت و نصرت نسبت به امام زمان«عج»است:«نصرتی معدّه لکم و مودّتی خالصه لکم».

در زیارت شهدای کربلا،تعبیراتی از این قبیل دیده می شود:اصفیاء،اولیاء،اودّاء، انصار،و نشان دهندۀ ارزشگذاری به صفاتی چون برگزیدگی،ولایت،مودّت و نصرت در قاموس کربلاست.همچنین،تقرب به خدا و رسول و ائمّه،با برائت از دشمنان خدا حاصل می شود.این نیز جهت گیری خاص اجتماعی-مکتبی زائر را می رساند. (1)

-زیارت

زیارت وارث

یکی از زیارتهای سید الشهدا«علیه السلام»که آن حضرت را بعنوان وارث آدم،نوح،ابراهیم، موسی،عیسی،محمّد،علی،فاطمۀ زهرا،خدیجۀ کبری خطاب می کند.زیارت وارث از امام صادق«علیه السلام»روایت شده است. (2)و همراه آداب خاصّی است و فضیلت بسیار دارد.

«زیارت وارث به زائر می آموزد که اسلام امامت،رسالت تاریخی ادیان توحیدی را بر دوش دارد و به همین دلیل،خاتم الادیان و پیامبرش خاتم الانبیاء است و در اینجاست که معنای امامت را می یابد.زائر در این زیارت،رسالت همۀ پیامبران بزرگ تاریخ را بر دوش امام حسین«علیه السلام»می یابد و چنین می فهمد که گویی عاشورا نقطۀ اوج نبرد همۀ توحید تاریخی با همۀ شرک تاریخی است» (3).

-حسین وارث آدم،وارث

زیارت وداع

در زیارت سید الشهدا«علیه السلام»،مستحب است پس از تمام شدن آن،زایر بالای سر قبر سید الشهدا«علیه السلام»رفته زیارت وداع بخواند.متن آن و آدابش در کتب دعا و روایات آمده است (4)و متون مختلف و متنوعی دارد و از جمله محتویات آن خداحافظی با قبر امام و دعا

1- 1) -برای مطالعه در تحلیل محتوایی زیارتنامه ها،ر.ک:مقالات زیارت در مجلۀ«پیام انقلاب».سال 1365.از شمارۀ 172 تا 181 به قلم نگارنده.
2- 2) -مفاتیح الجنان،ص 427 به نقل از مصباح المتهجّد،شیخ طوسی.
3- 3) -چشمۀ خورشید(مجموعۀ مقالات کنگرۀ امام خمینی و فرهنگ عاشورا)،ج 1،ص 97،مقالۀ«ادبیات عاشورا».
4- 4) -از جمله در بحار الأنوار،ج 98،ص 203 و 208.