فرهنگ عاشورا صفحه 208

سفرۀ رقیّه و امثال آن و آداب و رسوم خاصی دارد.آنچه که به یاد امام حسین«علیه السلام»ضیافت داده می شود،چه در ایام محرّم و چه اوقات دیگر،مورد تقدیس افراد است و بعنوان تبرّک،بر سر آن سفره می نشینند یا از غذای آن اطعام،به خانه ها می برند و متواضعانه هر چند وضع مالی شان خوب باشد،از برکت معنوی آن استفاده می کنند و آن را«غذای امام حسین»می دانند.به چنان سفره ای«سفرۀ ماتم»هم می گفته اند.این از دیرباز رواج داشته است.خلفای فاطمی در مجلس سوگواری بر زمین می نشستند و پیروانشان در نهایت اندوه،گرد آنان حلقه می زدند.به جای فرش در تالارها و سرسراها شن می ریختند و خوراک بسیار مختصری تنها مرکّب از عدس سیاه،پیازهای شور و خیار و نان جوین که از دستی رنگ آن را تغییر می دادند،بر سر خوان می نهادند و آن را«سفرۀ ماتم» می خواندند...». (1)

-وقف،نذر،مراسم و سنّتها

سقّایی

یکی از منصبهای حضرت عبّاس«علیه السلام»در عاشورا.اصل آب رسانی به تشنگان در تعالیم دینی بسیار پسندیده است.امام صادق«علیه السلام»فرموده است:«افضل الصّدقه ابراد کبد حرّاء» برترین صدقه،خنک کردن جگر سوخته و تشنه است.و نیز فرموده است:«من سقی الماء فی موضع یوجد فیه الماء کان کمن اعتق رقبه و من سقی الماء فی موضع لا یوجد فیه الماء کان کمن احیی نفسا و من احیی نفسا فکأنّما احیی النّاس جمیعا»هر که در جایی که آب هست مردم را سیراب کند،گویا برده ای را آزاد کرده است و هر که آب دهد در جایی که آب نیست،گویا کسی را زنده ساخته است و کسی که یک نفر را زنده کند،گویا به همۀ مردم حیات بخشیده است.و در روایت دیگری از امام باقر«علیه السلام»است که خداوند سقایی برای جگرهای تشنه را دوست می دارد:«انّ اللّه یحبّ ابراد الکبد الحرّاء». (2)

در کربلا، آب رسانی به خیمه ها و حرم سید الشهدا«علیه السلام»بر عهدۀ ابا الفضل«علیه السلام»بود و او را لقب«سقای دشت کربلا»داده اند،مثل لقب قمر بنی هاشم،یا علمدار حسین:«و کان العباس السّقاء،قمر بنی هاشم،صاحب لواء الحسین...» (3)

1- 1) -تاریخ آموزش در اسلام،احمد شلبی،ترجمه محمد حسین ساکت،ص 324.
2- 2) -هر سه حدیث در وسائل الشیعه،ج 6،ص 330 و 331.
3- 3) -بحار الأنوار،ج 45،ص 40.