فرهنگ عاشورا صفحه 281

ابن عباس،پسر عموی امیر المؤمنین و پیامبر اکرم«صلی الله علیه و آله»بود و از چهره های بارز مفسران اسلام محسوب می شد که تفسیر را از حضرت علی«علیه السلام»آموخته بود.مجالس ابن عباس، آمیخته به بحثهای قرآنی بود.وی از بزرگان اسلام بود،امّا نسبت به مواضع سیاسی او دربارۀ عثمان و امویان و مسائل حکومت و خلافت،نظرهای متناقضی ابراز شده است.به لحاظ علمی،به او«حبر امّت»می گفتند.در جنگهای علی«علیه السلام»در رکاب او بود،امّا برخی آشفتگیها در عملکرد او دیده می شود.وی در اواخر عمر نابینا شده بود.در سال 68 هجری،در فتنۀ پسر زبیر،در طائف درگذشت،در حالی که هفتاد سال عمر داشت.محمّد حنفیّه بر او نماز گزارد. (1)

عبد الله بن عروۀ غفاری

نامش را در شمار شهدای حملۀ اوّل در روز عاشورا آورده اند.او و برادرش عبد الرحمن،از شجاعان و اشراف کوفه و صاحبان ولایت اهل بیت بودند و در کربلا خود را به حسین بن علی«علیه السلام»رساندند.هر دو با هم به میدان رفتند و جنگیدند و شهید شدند. (2)

-عبد الرحمن بن عروه،عبد الرحمن بن عرزه

عبد الله بن عفیف ازدی

از بزرگان شیعه،که در مجلس ابن زیاد در کوفه،به او اعتراض کرد.وی از شیعیان برجسته و زاهدان روزگار در کوفه بود،نابینایی روشندل و آگاه و شجاع.چشم چپ خود را در جنگ جمل و چشم راست خود را در جنگ صفّین از دست داده بود.پس از شهادت حسین«علیه السلام»وقتی ابن زیاد بر منبر کوفه بالا رفت و در نکوهش خاندان پیامبر و سید الشهدا سخن آغاز کرد،عبد الله بن عفیف با شدّت و شجاعت،پاسخ یاوه های او را داد.ابن زیاد دستور داد دستگیرش کنند.بستگانش او را از مجلس بیرون بردند.سربازان حکومت برای دستگیری او،خانه اش را محاصره کردند.وی با آنکه نابینا بود،با راهنمایی دخترش،در مبارزه ای دلیرانه و شمشیر به دست،با مهاجمان درگیر شد.او را دستگیر کرده و به شهادت رساندند.اعتراض او در مجلس ابن زیاد،نوعی مبارزۀ آشکار با والی کوفه و حکومت یزیدی محسوب شد و شجاعت و بی باکی او در دفاع از محرّمات و