فرهنگ عاشورا صفحه 285

دعوت امام معصوم را پاسخ ندهد و نسبت به جان خویش در راه خدا بخل ورزد،جانی که امانت الهی است!

-قصر مقاتل،هل من ناصر،کل یوم عاشورا،حجاج بن مسروق

عبید الله بن زیاد

والی کوفه در زمان حادثۀ عاشورا،که شهادت امام حسین«علیه السلام»و یارانش به دستور او انجام گرفت.ابن زیاد را«ابن مرجانه»هم می گویند،زیرا نام مادرش کنیزی زناکار و مجوسی به نام«مرجانه»بود.در کوفه پس از عاشورا که اسرای اهل بیت را وارد دار الأماره کردند،حضرت زینب«علیه السلام»در خطاب به ابن زیاد،او را«یا بن مرجانه»خواند و این اشاره به نسبت ناپاک او بود و رسواگر حاکم مغرور کوفه.او از سرداران مشهور اموی بود که در سال 54 هجری از طرف معاویه به حکومت خراسان منصوب شد.در سال 56 از آنجا معزول و به حکمرانی بصره منصوب گشت.پس از مرگ معاویه و روی کار آمدن یزید، وقتی نهضت مسلم بن عقیل در کوفه آغاز شد،با حفظ سمت،والی کوفه نیز شد و اوضاع را تحت کنترل در آورد و مسلم بن عقیل را به شهادت رساند.

پس از حرکت امام حسین«علیه السلام»از مکّه به سوی عراق،وی عمر سعد را با لشکری گسیل داشت تا با آن حضرت بجنگد یا او را به بیعت با یزید وادارد .فرمان کشتن سید الشهدا و یارانش و اسیر گرفتن اهل بیت او را به عمر سعد(که فرمانده سپاه کوفه در کربلا بود)داد. (1)

ابن زیاد،پس از مرگ یزید،ادّعای خلافت کرد و اهل بصره و کوفه را به بیعت فرا خواند، ولی کوفیان دعوتگران او را از شهر بیرون کردند،وی سپس از بیم انتقام فراری شد و مدّتی به شام رفت،همزمان با نهضت توّابین،مأموریت سرکوب توابین را یافت. (2)در سال 65 هجری با لشکری به جنگ سلیمان بن صرد رفت و در عین الورده با او درگیر شد.سرانجام در یکی از درگیریها با سپاه مختار،در سال 67 هجری خودش و جمعی از همراهانش کشته شدند و باقی سپاهیانش پراکنده گشتند.سر ابن زیاد را نزد مختار بردند.مختار هم آن سر را نزد محمد حنفیّه و امام سجّاد«علیه السلام»فرستاد.برخی هم گفته اند که سر را پیش عبد الله زبیر فرستاد. (3)

1- 1) -سفینه البحار،ج 1،ص 580.
2- 2) -معارف و معاریف،ج 4،ص 1530.
3- 3) -دائره المعارف بزرگ اسلامی،ج 3،ص 640.