فرهنگ عاشورا صفحه 289

عراق

سرزمینی که سید الشهدا«علیه السلام»از حجاز به سوی آنجا رفت تا به دعوت کوفیان در مبارزه با یزید،پاسخ گوید و قبل از رسیدن به کوفه،در کربلا در محاصرۀ سپاه ابن زیاد به شهادت رسید.سرزمین عراق،بخصوص منطقۀ میان دجله و فرات،حاصلخیز و پرجمعیّت است.

وقتی سرزمین عراق،پیش از خلافت امیر المؤمنین«علیه السلام»فتح شد،با آل علی«علیه السلام»آشنا گشت.

کسانی همچون ابن مسعود و عمار یاسر،پیشتر در آنجا فرماندار یا امیر لشکر بودند.پس از جنگ جمل که حضرت علی«علیه السلام»کوفه را مقرّ خلافت خویش قرار داد،مردم آن منطقه بیشتر با آن حضرت و دودمانش آشنا شدند.از این رو معاویه و آل مروان می کوشیدند تا تشیع و ریشه های گرایش به خاندان نبوّت را در آن سرزمین بخشکانند. (1)همواره میان شامیان و عراقیان،نزاع و کینه بوده است.پس از شهادت امیر المؤمنین«علیه السلام»در دوران امام حسن مجتبی این منطقه نیز-به دنبال قرار داد صلح-در اختیار امویان قرار گرفت و آنان بشدّت،هواداران علی«علیه السلام»را سرکوب می کردند.

عراق،همواره منطقه ای آشفته و متزلزل بوده و بین قدرتها دست به دست می گشته است.مردم آن نیز از یک رفتار متذبذب و متغیّر برخوردار بودند. در عین حال،در آن روزگار،قلب کشور اسلامی و مرکزی برای نیروهای انسانی و سربازان رزمی و ثروت و مال بود و پایگاهی برای لشکر محسوب می شد. (2)بخصوص کوفه در شهرهای عراق، موقعیّت ویژه تری داشت و همواره در کشمکشهای سیاسی و مبارزاتی،از پایگاههای مهمّ بود.حتّی در جریانهای سیاسی پس از عاشورا نیز،مثل خروج مختار و بروز شورشهای مختلف بر ضدّ امویان نقش عمده داشت.شاید به خاطر این دلایل بود که امام حسین«علیه السلام» پس از اقامت چندماهه در مکّه،تصمیم گرفت به سرزمین عراق رود و ندای کوفیان را لبّیک گوید،بخصوص که شیعیان او و پدرش علی«علیه السلام»در کوفه فراوان بودند و نامه های دعوت بسیاری برای امام نوشتند.در روایاتی پیشگویی شهادت آن حضرت در سرزمین عراق نیز آمده است،از جمله:رسول خدا«صلی الله علیه و آله»به حسین بن علی«علیه السلام»فرموده بود:«انّک ستساق الی العراق و هی ارض قد التقی بها النبیّون و اوصیاء النبیّین،و هی ارض تدعی