فرهنگ عاشورا صفحه 347

بابل»دانسته اند،یعنی مجموعه ای از آبادیها و روستاهای بابل.موقعیّتی که کربلا در آن قرار دارد،در بین النهرین است.این منطقه در گذشته های دور،مهد حوادث و احیانا تمدنها بوده است و بخشهای گوناگونی از این ناحیه،نامهای مختلف داشته است.کربلا، کور بابل،نینوا،غاضریّه،کربله،نواویس،حیر،طفّ،شفیه،عقر،نهر علقمی،عمورا،ماریه و...که بعضی از اینها نام روستاها و آبادیهایی در این منطقۀ وسیع بوده است. (1)

حرم مطهّر امام حسین«علیه السلام»که در این شهر قرار دارد،تاریخچه ای مفصّل دارد و در دوره های مختلف تاریخی،بنای آن تغییرات و تعمیراتی یافته است.کربلا،شهری است که خاندانهای ریشه دار در آن ساکن بوده اند.حوزۀ علمیه داشته و خانواده هایی شریف، ادیب و علمای برجسته از آن برخاسته و در آن زیسته اند.قبر حضرت عباس«علیه السلام»نیز در همین شهر است.در قرون اخیر نیز شاهد تعدادی حوادث و انقلابها و فتنه ها بوده است. (2)

ولی به هر حال،در کربلا بیش از نشانهای جغرافیایی و تاریخی،باید مفاهیم والای انسانی و شورگستریها و الهام بخشیهای قداست آفرین را سراغ گرفت.

-طفّ،نینوا،حرم حسینی،حایر،تخریب کربلا،تربت

کربلایی

منسوب به کربلا،اهل کربلا،کسی که به زیارت کربلا رفته باشد،عنوانی که روستاییان و عامّه را بدهند،مخاطبه ای عامۀ مردم را آنجا که نام او ندانند.کربلایی:ساخته و پرداختۀ کربلا. (3)همانگونه که زائران خانۀ خدا را حاج و حاجی گویند،بعنوان تکریم و احترام،به زائران حرم امام رضا«علیه السلام»«مشهدی»و به زوار کربلا هم«کربلایی»گویند.در قدیم،رمز و نشانۀ این بوده که کسی که با این نام معروف می شود،به زیارت قبر امام حسین«علیه السلام»موفق شده است.همچنین در تعبیر استعاری،به هر چه که حال و هوا و خصوصیّات قیام عاشورا را داشته باشد و با الهام از آن حماسه شکل گیرد«کربلایی»می گویند،مثل:امّت کربلایی، شور کربلایی.ابداع این لقب،از اسباب ماندگاری ارزشهای معنوی این دیار و مدفون در آن مزار است و بیش از یک تعبیر عرفی،بار فرهنگی و مقدّس دارد.

-حسینی،فرهنگ عاشورا

1- 1) -تراث کربلا،ص 19.
2- 2) -ر.ک:«تراث کربلا»،سلمان هادی الطعمه.
3- 3) - لغت نامه،دهخدا.