فرهنگ عاشورا صفحه 371

م

ماتم

ماتم،مأتم،مآتم و...به معنای عزاداری و مصیبت و عزاست.اصل آن به معنای محلّ تجمّع زنان و مردان در غم و شادی است، (1)امّا به مراسمی هم که در سوگواری امام حسین«علیه السلام»برگزار می شود،می گویند.به محلّ عزاداری،عزاخانه،ماتم سرا و ماتمکده هم گفته می شود.به برگزار کردن آیین سوگواری،ماتم گرفتن و به ماتم نشستن می گویند.در آداب اسلامی،اقامۀ عزا برای متوفّی و رسیدگی به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است. (2)دربارۀ سید الشهدا«علیه السلام»روایات بسیاری آمده است که برای آن حضرت در ملکوت اعلا ماتمها برگزار شد.در زیارت می خوانیم:«و اقیمت علیک المآتم فی اعلی علّیّین». (3)

اسیران اهل بیت«علیه السلام»چون به شام برده شدند و وارد دربار یزید گشتند،خاندان اموی هم برای شهدای کربلا ماتم برپا کردند. (4)امّ سلمه نیز،پس از خبر یافتن از شهادت امام حسین«علیه السلام»توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به خون تبدیل شده بود،آن روز را روز ماتم و نوحه بر حسین«علیه السلام»قرار داد. (5)به روایت امام صادق«علیه السلام»،پس از شهادت ابا عبد الله،همسر او

1- 1) -مجمع البحرین،طریحی.
2- 2) -ر.ک:«بحار الأنوار»،ج 79،ص 71 تا 113«باب التعزیه و المآتم»که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت گویی و سوگواری پرداخته است.
3- 3) -بحار الأنوار،ج 98،ص 241 و 323.
4- 4) -همان،ج 45،ص 143 و 155.
5- 5) -همان،ص 231.