فرهنگ عاشورا صفحه 372

ماتم برای او برپا داشت و از ماده ای برای اشکبار شدن چشمانش استفاده می کرد. (1)

عظیم ترین ماتم تاریخ،همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمی شود.به قول محتشم:

باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

ایّام عاشورا برای شیعه،فصل گریستن و به عزای حسینی نشستن است و این سنّت دینی مایۀ بقای یاد حماسه سازان عاشورا گشته است.عاشورا برای پیروان اهل بیت،روز غم و اندوه و برای جفاکاران مخالف عترت،روز شادی بوده است.سرزمین شام و عراق در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است،سیّد رضی در یکی از اشعارش از سوگواریهای سرزمین عراق یاد می کند که شامیان،همانها را روز عید و جشن می دانستند:

کانت مآتم بالعراق تعدّها امویّه بالشّام من اعیادها» (2)

حضرت سجاد«علیه السلام»نیز در شعری از سختیهای روزگارشان پس از عاشورا و محنتهای جانکاه آن روزگار سخن می گوید،از جمله می فرماید:

یفرح هذا الوری بعیدهم و نحن اعیادنا مآتمنا (3)

این مردم به عیدشان خوش حال می شوند،در حالی که عیدهای ما،سوگ و ماتم ماست.

این مضمون همان سخن معروف است که:«بنی امیّه برای ما عید نگذاشتند».

-عزاداری،مجالس حسینی،تکیه،گریه،جامۀ سیاه، سیاه جامگان

ماریه،بنت سعد

ماریه،به معنای سپید درخشان رنگ تابان بدن. (4)ماریه دختر سعد،بانوی شجاع و شیعی از مردم بصره بود که خانه اش پایگاه تجمّع شیعه در این شهر محسوب می شد.

فضایل و تعالیم اهل بیت از آنجا منتشر می گشت.در ایام نهضت کربلا،عدّه ای که به این خانه تردّد داشتند،برای یاری امام حسین«علیه السلام»به کوفه رفتند. (5)

مالک بن دودان

از شهدای عاشوراست.هنگامی که به میدان رفت،چنین رجز می خواند:

1- 1) -همان،ص 170،فروع کافی،ج 1،ص 466.
2- 2) -بحار الأنوار،ج 45،ص 250.
3- 3) -همان،ج 46،ص 92.
4- 4) - لغت نامه،دهخدا.
5- 5) -حیاه الامام الحسین،ج 2،ص 328.