فرهنگ عاشورا صفحه 381

محتشم کاشانی

شمس الشعرا،محتشم کاشانی،شاعر اوایل عهد صفوی که بیشتر به سرودن مدایح و مراثی اهل بیت پیامبر می پرداخت،وی در سال 996 هجری بدرود حیات گفت. (1)از آثار برجسته و معروف وی،ترکیب بند پرسوز و محتوای اوست که در ایام عزاداری سید الشهدا«علیه السلام»،مساجد،تکایا و مجالس سوگواری را با کتیبه هایی که این اشعار،بر روی آنها نقش بسته است،سیاهپوش می کنند.شهرت محتشم،بیشتر به خاطر همین ترکیب بند او دربارۀ حادثۀ عاشوراست که در دوازده بند،سروده شده و بارها به صورتهای مختلف چاپ شده است.دیگران هم به تبعیّت از او،به سرودن ترکیب بندهایی دربارۀ حماسۀ کربلا پرداخته اند.بند اول از ترکیب بند محتشم چنین است:

باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است

این صبح تیره باز دمید از کجا کزو کار جهان و خلق جهان جمله درهم است

گویا طلوع می کند از مغرب،آفتاب کاشوب در تمامی ذرات عالم است

گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست این رستخیز عام که نامش محرّم است

در بارگاه قدس که جای ملال نیست سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است

جنّ و ملک بر آدمیان نوحه می کنند گویا عزای اشرف اولاد آدم است

خورشید آسمان و زمین،نور مشرقین پروردۀ کنار رسول خدا حسین (2)

-کتیبه

محرّم

نام نخستین ماه از ماههای دوازده گانه قمری.علّت نامگذاری این ماه به محرّم،آن بوده که در ایّام جاهلیّت،جنگ در این ماه را حرام می دانستند و روز اوّل محرّم را اوّل سال قمری قرار می دادند.امّا بنی امیّه با ریختن خون سید الشهدا در این ماه و پدید آوردن حادثۀ کربلا،احترام ماه حرام را نگه نداشتند.امام رضا«علیه السلام»فرمود:در جاهلیّت،حرمت این ماه نگاه داشته می شد و در آن نمی جنگیدند؛ولی در این ماه،خونهای ما را ریختند و حرمت ما را شکستند و فرزندان و زنان ما را اسیر کردند و خیمه ها را آتش زدند و غارت کردند و