فرهنگ عاشورا صفحه 393

مراسم و سنّتها

پیرامون حادثۀ عاشورا و عزاداری امام حسین«علیه السلام»،یک سری سنتها و مراسم میان مردم معمول است که در طول سال و اغلب در دو ماه محرّم و صفر و بویژه در دهۀ عاشورا عمل می شود.آداب و سنن در مناطق مختلف جهان و حتی در شهرهای مختلف ایران نیز متفاوت و متنوّع است.برخی از مراسم،مثلا ویژه هند و پاکستان است،برخی خاصّ ایران،و بعضی مخصوص عراق و شام.سنتهای رایج،گاهی پشتوانه های دینی دارد و متّکی به روایات و مستند به فقه و حدیث است،برخی هم از ابداعات و ساخته های مردم و تقلیدهای بی اساس است.بر شمردن همۀ آداب و مراسم مربوط به عاشورا و عزاداری، از حوصلۀ این مجموعه بیرون است.تنها به برخی از آنها اشاره می شود:

عزاداری و گریه بر امام حسین«علیه السلام»،نوحه خوانی و مرثیه خوانی،تعزیه و شبیه خوانی، سینه زنی و زنجیر زنی و قمه زنی ،برپایی مجالس در تکیه ها،حسینیّه ها،خانه ها و مساجد و تشکیل هیئتها در ایام محرّم،نذر و احسان و صدقه و اطعام مردم برای سید الشهدا، سقّایی و چای و آب و شربت دادن به مردم،ساختن حسینیّه و تکیه،ترک بعضی کارهای مباح در ایّام عاشورا مثل:عروسی،ازدواج،آرایش،تمیز کردن و جارو کردن خانه،پرداختن به کسب و کار و دوخت و دوز و خانه تکانی و...،یاد حسین هنگام نوشیدن آب،پوشیدن لباس سیاه،سیاهپوش کردن اماکن و گذرگاهها و مساجد و حسینیّه ها،مالیدن گل بر پیشانی و سر،پاشیدن کاه و خاشاک بر سر،راه انداختن دسته های عزاداری در خیابانها، بر پایی مراسم شام غریبان،برگزاری مجالس مقتل خوانی و زیارت عاشورا،نذر برای آوردن کودکان خردسال به یاد علی اصغر در دسته های عزاداری،طشت گردانی،تهیّه و آذین بندی توقها و علامتها و نخلها،پختن آش نذری و سفره انداختن،زیارت رفتن، گرامیداشت اربعین امام حسین«علیه السلام»،سر برهنه و پای برهنه بودن در عزای حسینی بویژه عاشورا و اربعین.

-عزاداری سنّتی،تعزیه،گریه،شام غریبان.

مرثیه-مدایح و مراثی،نوحه،عزاداری

مرثیۀ جنّ

از ابعاد غیر مادّی و غیر بشری شهادت امام حسین«علیه السلام»،گریه و نوحه و مرثیه خوانی فرشتگان و اجنّه بر آن حضرت است.روایاتی در این باره نقل شده و کسانی هم مدّعی