فرهنگ عاشورا صفحه 428

است.خطبۀ«خط الموت»اشاره دارد که پیکرش در منطقه ای بین نواویس و کربلا پاره پاره خواهد شد:«کانّی باوصالی تقطعها عسلان الفلوات،بین النّواویس و کربلا...» (1)معنای ناووس،گورستان مسیحیان و نیز تابوت سنگی است که جسد مرده را در آن می گذارند. (2)

در اینجا مقصود،روستای خرابی است که قبلا مسیحی نشین و در نزدیکی کربلا واقع بوده است.

نوحه

بیان مصیبت،گریه کردن با آواز،آواز ماتم،شیون و زاری، مویه گری،زاری بر مرده، شعری که در ماتم و سوگواری با صوت حزین و ناله و زاری خوانند،اعمّ از سوگواری برای کسی که تازه مرده،یا برای امامان شیعه. (3)ترکیبات دیگر آن عبارت است از:نوحه آراستن،نوحه ساختن،نوحه سرودن،نوحه خوانی .نوحه گری بر مرده،رسم جاهلیّت بوده است و کاری مکروه است، (4)مگر برای معصومین«علیه السلام»که نوحه و گریه بر آنان از شعائر مهم و از عوامل نشر فضیلتها و احیای یاد اسوه های کمال است و خود امامان بر سید الشهدا«علیه السلام»می گریستند و امر به نوحه خوانی می کردند.بر جعفر طیّار و حمزۀ سید الشهدا نوحه خوانی شد.آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحه گری و زشت بودن اجرت نوحه گر در روایات یاد شده،ناظر به نوحه گریهای جاهلی است که آمیخته به باطل و گاهی حرام بود. (5)

در فرهنگ عزاداری برای امام حسین،نوحه به نوعی خاص از شعر مرثیه می گویند که در مجالس به صورت جمعی اجرا می شود.«اشعار نوحه را برای سینه زدن می ساختند، یکی نوحه می خواند و دیگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحه خوان سینه می زدند.ولی اشعار مرثیه را با آهنگ در مجالس سوگواری برای به گریه افکندن و اظهار تأسف شنوندگان بر قتل شهدای کربلا می خواندند و عنوان روضه نداشت.»، (6)«...از معروفترین

1- 1) -اعیان الشیعه،ج 1،ص 593.
2- 2) -المنجد،فرهنگ لاروس،سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا.
3- 3) - لغت نامه،دهخدا.
4- 4) -بحار الأنوار،ج 79،ص 88.
5- 5) -به روایات مربوط به تعزیه و ماتم و نوحه در بحار الأنوار،ج 79،ص 71 تا 113 مراجعه کنید.
6- 6) -موسیقی مذهبی ایران،ص 7.