فرهنگ عاشورا صفحه 459

یوم اللّه

از نامهای روز عاشوراست،به معنای روز خدا.گرچه همۀ روزها و مکانها و زمانها از آن خداست،ولی گاهی زمان و مکان خاصّی به دلیل اهمیّت آن یا عظمت حادثه ای که در آن اتفاق افتاده و قدرت نمایی خداوند در آن روز،به خدا انتساب پیدا می کند و«ماه خدا یا روز خدا»می شود.در قرآن نیز از«ایّام اللّه»یاد شده و به گرامیداشت آن توصیه شده است،چرا که در سرنوشت اقوام و ملل،تأثیر عمده داشته است (ذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اللّهِ :ابراهیم، آیه 5). (1)

در روز عاشورا،حوادث مهمّی اتفاق افتاده که مهمترین آن حماسۀ کربلا و شهادت امام حسین«علیه السلام»است.طبق روایات فراوان،بخصوص در کتب اهل سنّت،عاشورا روز مهمّی بوده که پیشینیان آن روز را،روزه می گرفتند و پیامبر«صلی الله علیه و آله»هم روزه می گرفت،ولی پس از شهادت حسین بن علی«علیه السلام»در این روز،بنی امیّه بخاطر کینه ای که با عترت پیامبر داشتند،آن روز را روز فرخنده و مبارک و عید قرار دادند و به شادمانی پرداختند(اللّهمّ انّ هذا یوم تبرّکت به بنو امیّه...و هذا یوم فرحت به آل زیاد و آل مروان بقتلهم الحسین) (2)از این رو پس از آن حادثه،امامان شیعه آن را روز شومی دانسته و از روزه گرفتن در آن نهی کردند.

در روایات عامّه نقل شده که از رسول خدا«صلی الله علیه و آله»دربارۀ عاشورا و روزۀ آن پرسیدند، فرمود:«انّ یوم عاشورا یوم من ایّام اللّه تعالی،فمن شاء صامه و من شاء ترکه» (3)عاشورا یکی از ایام الله است،هر که خواست روزه بگیرد و هر که خواست،نگیرد.از امام صادق«علیه السلام»روایت است که آل امیّه و شامیانی که در کشتن حسین«علیه السلام»آنان را یاری کرده بودند،نذر کرده بودند که اگر حسین«علیه السلام»کشته شود و سپاه کوفه سالم از جبهۀ کربلا برگردند و خلافت در دودمان آل ابی سفیان مستقرّ گردد،آن روز را روز عید و جشن بگیرند و به شکرانه اش،آن روز،روزه بگیرند.از این رو روزه گرفتن عاشورا تا امروز در میان آل ابی سفیان رسم شده است و مردم از آنان تبعیّت می کنند و روزه می گیرند و در این

1- 1) -دربارۀ مفهوم و جایگاه ایام اللّه،ر.ک:«روایت انقلاب»،جواد محدثی،ج 1،ص 11،مقاله«نگاهی تازه به مفهوم ایّام اللّه»و«صحیفه نور»،ج 9،ص 59.
2- 2) -مفاتیح الجنان،ص 451(زیارت عاشورا).
3- 3) -کنز العمّال،علاء الدین علی الهندی،ج 8،ص 658،المعجم المفهرس لألفاظ الحدیث النبوی،ج 4،ص 224 واژۀ «عشر».